Blog

Definicja tytułu wykonawczego zawarta została w art. 776 Kodeksu postępowania cywilnego.

Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Tytuł egzekucyjny jako podstawa egzekucji jest dokumentem urzędowym, który wprost stwierdza istnienie roszczenia wierzyciela względem dłużnika oraz jaki wynika z tego tytułu obowiązek dla samego dłużnika. 

Tytuł egzekucyjny fakultatywnie może wskazywać:

a) w jakim terminie powinno nastąpić spełnienie świadczenia,

b) jakie zdarzenie (jeżeli takie ma wystąpić) będzie sankcjonować spełnienie świadczenia,

c) zastrzeżenie, że spełnione świadczenie  dłużnika uzależnione jest od świadczenia wzajemnego wierzyciela,

d) w jakim zakresie została ograniczona odpowiedzialności dłużnika, względem wierzyciela,

e) uprawnienie, że wierzyciel może wykonać czynności na koszt dłużnika, jeżeli dłużnik nie wykona czynności w wyznaczonym terminie,

f) termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności,

Klauzula wykonalności jest aktem prawnym nadawanym przez sąd najczęściej I instancji stwierdzającym, iż wydany  (wyrok, postanowienie itd.) nadaje się do wykonania.

Tytuł wykonawczy jest podstawą do wszczęcia egzekucji do wysokości świadczenia wskazanego w tytule egzekucyjnym i to z całego majątku dłużnika.

Przykładowym tytułem wykonawczym składającym się z tytułu egzekucyjnego i klauzuli wykonalności jest:

a) ugoda zawarta przed mediatorem, która następnie zatwierdzona została przez sąd, co następuje przez nadanie jej klauzuli wykonalności,

b) wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta, nadająca się do wykonania w drodze egzekucji, po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd państwowy, w następstwie nadanej klauzuli wykonalności,

c) europejski nakaz zapłaty wydany przez sąd państwa UE, którego wykonalność została stwierdzona w tym państwie na podstawie przepisów rozporządzenia.

Wskazać należy, że w niektórych wypadkach postępowanie egzekucyjne prowadzone może być tylko na podstawie samego  tytułu egzekucyjnego. A więc bez nadawania klauzuli wykonalności.

Do takich przypadków należą, np.:

a) prawomocne postanowienie komornika w przedmiocie o ukaraniu grzywną, art. 7681 kpc.

b) prawomocne postanowienie sądu o ustanowieniu zarządcy dla wprowadzenia go w zarząd, art. 7524 § 11, kpc.

c) postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości oraz postanowienie o powołaniu syndyka dla wprowadzenia syndyka w posiadanie majątku, art. 174 ust. 1 prawo upadłościowe,

d) nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym stanowi tytuł zabezpieczenia z chwilą jego wydania, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności, art. 492 § 1 kpc.

e) postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności w części, w jakiej przyznano w nim wierzycielowi zwrot kosztów postępowania klauzulowego, art. 7941 kpc.  itd.

Bliscy osób, które zmarły w wyniku wypadku drogowego, błędu lekarskiego lub innego wydarzenia będącego skutkiem bezprawnych działań osób trzecich, mogą domagać się od sprawcy zdarzenia i zakładu ubezpieczeń odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej, zadośćuczynienia za cierpienia psychiczne, a także renty. Sąd może zasądzić na rzecz bliskich zmarłego równocześnie odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę.

Odszkodowanie, zadośćuczynienie i renta to trzy różne uprawienia, które spełniają odmienną funkcję. Odszkodowanie ma na celu wyrównanie strat finansowych, poniesionych w związku utratą bliskiej osoby. Przykładowo, śmierć dorastającego syna, na którego pomoc rodzice mogli liczyć w niedalekiej przyszłości, przy uwzględnieniu zwłaszcza ich skromnych warunków materialnych oraz ich wieku wyłączającego posiadanie nowego potomstwa, stanowi dla rodziców znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej i uzasadnia przyznanie im odszkodowania. Śmierć jedynego żywiciela rodziny również uzasadnia przyznanie odszkodowania, które zrekompensuje rodzinie pogorszenie życiowej sytuacji.

Śmierć osoby bliskiej niesie ze sobą nie tylko pogorszenie sytuacji majątkowej bliskich, ale przede wszystkim bardzo przykre przeżycia psychiczne związane z osamotnieniem, tęsknotą, utratą poczucia bezpieczeństwa. Od sprawcy można domagać się zrekompensowania przykrych przeżyć psychicznych poprzez zapłatę kwoty pieniężnej tytułem tzw. zadośćuczynienia.
O zadośćuczynienie można upominać się nawet wówczas, gdy w wyniku śmierci osoby najbliższej nie doszło do znacznego pogorszenia sytuacji finansowej. Jest ono związane wyłącznie z psychicznymi przeżyciami osób bliskich. Wysokość tej kwoty jest uzależniona od okoliczności konkretnej sprawy. Sądy biorą pod rozwagę przede wszystkim: długotrwałość cierpienia, stopień pokrewieństwa z poszkodowanym, rola jaką pełnił zmarły w rodzinie, wpływ śmierci na funkcjonowanie rodziny, wiek uprawnionego do otrzymania zadośćuczynienia etc. Praktyka orzecznicza wskazuje, że wysokość zadośćuczynienia waha się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Odszkodowania i zadośćuczynienia mogą domagać się członkowie najbliższej rodziny zmarłego, przy czym decydujące znaczenie ma tutaj faktyczny stosunek bliskości, a nie stopień pokrewieństwa w rodzinie. Oznacza to, że w pewnych sytuacjach za najbliższego członka rodziny można uznać np. ojczyma, macochę, siostrzeńca. Za najbliższego członka rodziny sądy uznają także dziecko znajdujące się pod opieką rodziny zastępczej. Jeżeli chodzi o odszkodowanie i zadośćuczynienie przepisy gorzej traktują osoby pozostające w konkubinacie. Osoby pozostające we wspólnym pożyciu muszą spełnić dodatkowe warunki, aby dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia po śmierci partnera. Sytuacja tych osób przedstawia się korzystniej, gdy chodzi o żądanie zapłaty renty.

W przypadku, gdy zmarły miał obowiązek płacenia alimentów na rzecz osób bliskich lub dobrowolnie łożył na ich utrzymanie, mogą oni domagać się od sprawcy wypadku renty w wysokości odpowiadającej kwotom, które otrzymywali od zmarłego. Co istotne, renty mogą dochodzić również dzieci po stracie matki, która co prawda nie zarobkowała, lecz realizowała wobec nich rodzicielski obowiązek wychowania i opieki. Należy wówczas wycenić zaangażowanie matki w wychowanie oraz opiekę nad dziećmi i na tej podstawie żądać zasądzenia odpowiedniej kwoty. Renty może domagać się także małżonek/partner zmarłego, który co prawda zarobkuje samodzielnie, ale zarobione środki nie wystarczają na utrzymanie rodziny, na dotychczasowym poziomie. Uprawnionym do żądania renty jest każda osoba, która pozostawała w bliskich stosunkach ze zmarłym, niezależnie od tego czy pochodzi z jego rodziny. Dlatego, jak wspomniano wyżej, renty może domagać się również partner z nieformalnego związku.

Warto podkreślić, że oprócz wyżej wymienionych świadczeń, sprawca zdarzenia (lub zakład ubezpieczeń) jest obowiązany do zwrotu kosztów leczenia oraz kosztów pogrzebu zmarłego. Zwrotu tych kosztów może domagać się każdy, kto faktycznie je pokrył, niezależnie od tego czy należy do rodziny. Ponadto, sąd powinien zasądzić pełną kwotę wydatków na pogrzeb, niezależnie od tego, że został wypłacony zasiłek pogrzebowy.

 Komornik sądowy jest organem egzekucji sądowej, a jego status w przestrzeni zawodowej określa się jako funkcjonariusz publiczny. Do podstawowych obowiązków komornika  należy wykonywanie czynności egzekucyjnych w zakresie i na podstawie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Komornik posiada uprawnienie do stosowania środków przymusu. Sprawność przeprowadzenia egzekucji przez komornika niekiedy wymaga stosowania ustawowego nacisku po stronie dłużnika lecz należy wskazać, że wiąże się także z odpowiedzialnością komornika za szkody wyrządzone w przypadku niezgodnego z prawem działania lub zaniechania  działania. Komornik ma prawo do używania pieczęci urzędowej z godłem naszego państwa.

Organ egzekucyjny w ramach swojego statusu korzysta z ochrony prawa karnego, która przysługuje mu jako funkcjonariuszowi publicznemu. Mimo objęcia komornika ochroną nie jest on jednak zwolniony od tej odpowiedzialności karnej w przypadku dopuszczenia się w ramach sprawowanego urzędu tzw. przestępstwa urzędniczego, o którym traktuje kodeks karny w art. 228, art. 230 a, czy art. 231.

Komornik w trakcie wykonywania swoich obowiązków podporządkowany jest tytułowi wykonawczemu okazanemu przez wierzyciela. W ramach wykonywanej egzekucji nie dokonuje on oceny samego orzeczenia pod kątem słuszności, lecz wykonuje ustawowe obowiązki.

Komornik podlega nadzorowi sądowemu w ramach sprawowanego urzędu.  Dotyczy on oceny prawidłowości wykonywanych czynności egzekucyjnych. Regulacje prawne dotyczące tej kwestii zawarte są w przepisach kodeksu postępowania cywilnego w części trzeciej dotyczącej postępowania egzekucyjnego w art. 758 – 1088.

Drugi rodzaj nadzoru działalności komornika polega na kontroli administracyjnej i powierzony został prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa komornik.

Komornik podlega także nadzorowi przez własną  korporację zawodową tj. izbę komorniczą. Nadzór polega na ocenie, skuteczności, terminowości i rzetelności podjętego postępowania egzekucyjnego.

Kodeks postępowania administracyjnego to podstawowy akt prawny regulujący polską procedurę administracyjną, który posługuje się dość prostą i ogólną definicją strony w postępowaniu administracyjnym. Od tego, czy dany podmiot będzie mógł występować w charakterze strony zależy wiele czynników, które będą miały wpływ na dalsze kształtowanie jego praw oraz obowiązków. Definicja strony w postępowaniu administracyjnym nie jest przy tym tożsama z pojęciem strony na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego i karnego.

Zgodnie z treścią art. 28 i 29 KPA, stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga ustalenia czy istnieje realny związek pomiędzy obowiązującą normą prawa, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu, polegający na tym, że akt administracyjny jakim jest decyzja może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu. Interes taki powinien być bezpośredni, konkretny, realny i znajdować potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają zastosowanie normy prawa materialnego. Jak podkreśla NSA w Warszawie w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I OSK 1957/11), interes prawny jest określany jako osobisty, konkretny i aktualny, prawnie chroniony interes, który może być realizowany na podstawie określonego przepisu, bezpośrednio wiążący się z indywidualnie i prawnie chronioną sytuacją strony. Warto o tym pamiętać w szczególności w przypadkach, gdy wynik prowadzonego postępowania jedynie pośrednio oddziałuje na sytuację faktyczną bądź prawną podmiotu. Przykładowo, stronami postępowania w przedmiocie wydania pozwolenia na budowę będą właściciele nieruchomości sąsiadujących z nieruchomością, której pozwolenie ma dotyczyć. Podobnie stronami postępowania o udzielenie zezwolenia na prowadzenie fermy zwierząt futerkowych będzie szeroki krąg właścicieli bądź użytkowników terenów, na których może występować szkodliwe oddziaływanie tego rodzaju działalności.

Stronami mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Przymiotu takiego nie posiadają natomiast spółki prawa cywilnego, gdyż nie mieszczą się one w żadnej kategorii podmiotów wymienionych w powyższej regulacji. Spółka taka nie jest bowiem odrębnym podmiotem prawa – jest to jedynie szczególnego rodzaju umowa o charakterze zobowiązaniowym. Spółka cywilna nie ma zdolności prawnej, a zatem nie może być co do zasady podmiotem praw i obowiązków w postępowaniu administracyjnym. Nałożenie na spółkę cywilną uprawnień lub obowiązków może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. Tym samym wobec braku podmiotowości spółki cywilnej, postępowanie administracyjne, które dotyczy spółki cywilnej, w istocie dotyczy praw i obowiązków jej wspólników.

Art. 30 k.p.a. uzależnia bycie stroną od dodatkowych przesłanek - od zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych, które powinny być ocenianie na gruncie prawa cywilnego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Charakter strony, przysługujący osobie fizycznej wygasa wraz z jej śmiercią, a więc nie tylko nie można wszcząć postępowania ani wydać decyzji w stosunku do osoby zmarłej, ale także decyzja taka nie może z powodu braku możliwości fizycznego jej doręczenia wywołać żadnych skutków prawnych. W przypadku natomiast osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy podmioty te utracą swój byt prawny – np. na skutek likwidacji spółki, ogłoszenia jej upadłości czy też poprzez jej połączenie z inną spółką. W tym ostatnim przypadku, sukcesorem praw i obowiązków takiej spółki staje się spółka przejmująca. Z chwilą wykreślenia, spółka traci zdolność prawną - nie może być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa administracyjnego. Innymi słowy w stosunku do osoby prawnej, która zakończyła swój byt prawny na skutek połączenia, przejęcia bądź likwidacji, nie można wszcząć ani prowadzić postępowania. Nie mogą też być do niej kierowane żadne indywidualne rozstrzygnięcia (decyzje). 

Istotne na gruncie powyższego jest to, iż podmiot, który nie jest i nie może stać się stroną postępowania administracyjnego, nie posiada zdolności administracyjnoprawnej tj. zdolności do bycia podmiotem praw i obowiązków, o których rozstrzyga się w drodze decyzji administracyjnej, nie może zatem skutecznie wnieść odwołania od wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Podmiot taki może natomiast złożyć zażalenie na postanowienie organu o odmowie wszczęcia postępowania. Zażalenie takie składa się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który postanowienie wydał, w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.

Czy zakupiony przez Internet towar można zwrócić do sprzedawcy i jednocześnie odzyskać pieniądze? Oto co mówią na ten temat przepisy, a konkretnie ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta.

Dzięki zapisom ww. ustawy kupującym o wiele łatwej jest dokonać zwrotu towaru nabytego w sklepie internetowym w porównaniu z tradycyjnymi zakupami w sklepach stacjonarnych. Konsumenci mogą bowiem korzystać z prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Kupujący nie ma przy tym obowiązku podawania przyczyny odstąpienia od umowy. Aby odstąpienie było skuteczne konsument powinien działać według kilku dość prostych zasad.

Po pierwsze konieczne jest wysłanie sprzedawcy oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Treść oświadczenia każdy może przygotować samodzielnie, ale warto pamiętać, że wiele sklepów internetowych udostępnia gotowe formularze dołączane bezpośrednio do zamówienia. Poza tym, wzór takiego formularza znajduje się w ustawie o prawach konsumenta. Niektórzy sprzedawcy dodatkowo zapewniają możliwość złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy drogą elektroniczną.

Po drugie, odstąpienie od umowy jest ważne jeśli oświadczenie, o którym mowa powyżej, zostanie złożone w ciągu 14 dni kalendarzowych liczonych od momentu objęcia zakupionej rzeczy w posiadanie przez konsumenta lub wskazaną przez niego osobę trzecią, inną niż przewoźnik. Zasady rozpoczęcia biegu ww. terminu są inne w sytuacji umów obejmujących wiele rzeczy dostarczanych osobno, partiami lub w częściach oraz w sytuacji regularnego dostarczania rzeczy przez czas oznaczony. Sprzedawca powinien poinformować konsumenta o przysługującym mu prawie do odstąpienia od umowy, a jeśli tego nie zrobi to prawo do odstąpienia wydłuży się aż do 12 miesięcy od momentu upływu opisanego powyżej 14-sto dniowego terminu.

Po trzecie, odstąpienie od umowy wywołuje skutek polegający na tym, że umowę uznaje się za niezawartą, dlatego sprzedawca i konsument muszą dokonać wzajemnie zwrotu świadczeń. Po stronie osoby dokonującej zakupu nietrafionego prezentu świątecznego powstaje zatem obowiązek zwrotu towaru. Nie ma przymusu aby złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy nastąpiło jednocześnie ze zwrotem rzeczy sprzedawcy. Zgodnie z brzmieniem art. 34 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta rzecz powinna zostać zwrócona sprzedawcy lub przekazana osobie upoważnionej przez sprzedawcę do odbioru niezwłocznie, ale nie później niż 14 dni od odstąpienia od umowy, chyba że sprzedawca zaproponował, że sam dokona odbioru rzeczy. Termin będzie zachowany jeśli rzecz zostanie odesłana przed jego upływem. Konsument ponosi tylko bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy, chyba że sprzedawca sam zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności ich poniesienia. Poza tym, po stronie sprzedawcy przepisy nakładają obowiązek zwrotu wszystkich dokonanych przez konsumenta płatności, w tym również kosztów dostarczenia rzeczy. Warto podkreślić, że sprzedawca jest zobligowany do pokrycia tylko najtańszego sposobu dostarczenia towaru spośród sposobów, które przedstawił w swojej ofercie. Zwrot ceny powinien nastąpić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Art. 32 ust. 2 ustawy o prawach konsumenta wskazuje, że sprzedawca dokonuje zwrotu płatności przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty jakiego użył konsument, chyba że konsument wyraził zgodę na inny sposób zwrotu pieniędzy.

Na koniec pozostała jeszcze jedna dość istotna kwestia. Konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy, jeśli korzystał z zakupionego towaru w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech funkcjonowania rzeczy. Zasada ta nie obowiązuje jeśli sprzedawca nie poinformował konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy. Ponadto art. 38 ustawy o prawach konsumenta określa wyjątkowe przypadki, kiedy konsumentowi nie przysługuje prawo do odstąpienia od umowy.

1 stycznia 2019 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją (Dz. U. z 2018 r. poz. 357).

Ustawa zmienia m.in. przepisu Kodeksu pracy i wprowadza następujące rozwiązania:

1) skrócenie okresu przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika z 50 do 10 lat;

2) umożliwienie pracodawcy prowadzenia i przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika w postaci elektronicznej;

3) zmiana obecnie obowiązującej zasady wypłaty wynagrodzenia do rąk własnych pracownika.

Pracodawca zastosuje skrócony 10-letni okres przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika dla wszystkich pracowników zatrudnionych po dniu wejścia w życie ww. ustawy.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 94 pkt 9b Kp obowiązek przechowywania dokumentacji pracowniczej będzie wynosił 10 lat od końca roku, w którym stosunek pracy uległ rozwiązaniu lub wygasł, chyba że przepisy odrębne przewidują dłuższy okres przechowywania.

Dla pracowników zatrudnionych w okresie po dniu 31 grudnia 1998 r., a przed dniem 1 stycznia 2019 r. zasadą będzie przechowywanie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika przez okres 50 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, chyba że pracodawca złoży oświadczenie o zamiarze przekazania za wszystkich zatrudnionych w tym okresie pracowników i zleceniobiorców raportów informacyjnych, a także raporty te faktycznie złoży. Za pracownika zatrudnionego przed dniem 1 stycznia 1999 r. pracodawca nie może złożyć raportu informacyjnego. Okres przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych tego pracownika zawsze będzie wynosił 50 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Nowelizacja art. 94 pkt 9a Kp umożliwi pracodawcy prowadzenie i przechowywanie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika (dokumentacji pracowniczej) w wybranej przez siebie postaci – papierowej lub elektronicznej.

Pracodawca będzie miał możliwość zmiany postaci prowadzenia i przechowania dokumentacji pracowniczej w trakcie trwania stosunku pracy, jak i po jego zakończeniu. Nowy przepis - art. 94⁸ Kp pozostawia pracodawcy możliwość zmiany decyzji co do wyboru postaci dokumentacji pracowniczej, co gwarantuje, że w sytuacjach szczególnych, takich jak np. przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę, nastąpi sprawne przeniesienie dotychczasowej dokumentacji pracowniczej i dostosowanie jej do postaci preferowanej przez nowego pracodawcę.

Ustawodawca zagwarantował, że dokumentacja pracownicza w postaci elektronicznej będzie równoważna z dokumentacją pracowniczą w postaci papierowej. Pracownik i pracodawca będą mogli w jednakowym zakresie korzystać z dokumentu papierowego i elektronicznego, w szczególności wykorzystując obie postacie dokumentów jako potwierdzenie uprawnień czy dowody w postępowaniach sądowych, administracyjnych i dyscyplinarnych. W celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych, jakie mogą powstać w związku ze stosowaniem przepisów o zmianie postaci dokumentacji pracowniczej, ustawodawca uznał, że zasadnym stało się wyrażenie wprost normy, na podstawie której postacie papierowa i elektroniczna dokumentacji pracowniczej będą wywoływały jednakowe skutki prawne, w szczególności na gruncie przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 94¹¹ Kp).

Celem nowelizacji Kodeksu pracy jest także przyjęcie bezgotówkowej formy wypłaty wynagrodzenia jako formy preferowanej, z zachowaniem możliwości wypłaty wynagrodzenia w formie gotówkowej na wniosek pracownika. Obecnie obowiązujący przepis art. 86 § 3 Kp przewiduje, jako podstawową zasadę, wypłatę wynagrodzenia do rąk pracownika. Inny sposób wypłaty wynagrodzenia jest dopuszczalny, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie. Nowe brzmienie art. 86 § 3 Kp spowoduje, że forma bezgotówkowa wypłaty wynagrodzenia będzie stopniowo stawała się formą wiodącą przy zachowaniu możliwości wypłaty do rąk pracownika ("Wypłata wynagrodzenia jest dokonywana na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, chyba że pracownik złożył w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych.").    

Wypłata wynagrodzenia na rachunek płatniczy wymaga dokonania zmiany w zakresie udostępnianych pracodawcy danych osobowych – art. 22¹ Kp. Zmiana umożliwi pracodawcy żądanie podania rachunku płatniczego, na który będzie dokonywał wypłaty wynagrodzenia.

I. Doręczanie rozstrzygnięć sądowych i uzasadnień w procesie.

W postępowaniu procesowym, np. w sprawie o zapłatę wynagrodzenia za pracę, o zachowek, o rozwód, doręczanie rozstrzygnięć sądowych i ich uzasadnień odbywa się następująco:

1. Wyrok.

Jeżeli nie potrzebujemy uzasadnienia, a jedynie odpis wyroku, to, jako strona postępowania, musimy złożyć w tym celu wniosek do sądu, który wydał rozstrzygnięcie. Od wniosku, co do zasady, pobierana jest opłata kancelaryjna w wysokości 6 zł za każdą rozpoczętą stronę wydanego dokumentu (art. 77 ust. 1 u.k.s.c.).

W I-szej instancji uzasadnienie wyroku sporządza się pisemnie na wniosek strony o doręczenie wyroku z uzasadnieniem zgłoszony w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji (…) (art. 328 § 1 k.p.c.). Od wniosku o sporządzenie uzasadnienia oraz doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem nie jest pobierana opłata sądowa (art. 4 ust. 3 u.k.s.c.).

W sytuacji gdy strona działała bez adwokata, radcy prawnego bądź rzecznika patentowego i była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku z powodu pozbawienia wolności - sąd z urzędu w ciągu tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku doręcza odpis jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia (art. 327 § 2 k.p.c.). W tej sytuacji wniosek o uzasadnienie należy złożyć w terminie tygodniowym od dnia doręczenia odpisu sentencji. Wniosek nie podlega opłacie sądowej.

Wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym sąd z urzędu doręcza stronom. Stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej doręcza się też pouczenie o sposobie i terminach wniesienia środka zaskarżenia (art. 331 § 11 k.p.c.). Również w tej sytuacji wniosek o uzasadnienie należy złożyć w terminie tygodniowym od dnia doręczenia odpisu sentencji. Wniosek nie podlega opłacie sądowej.

W II-ej instancji sąd uzasadnia z urzędu wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie. W sprawach, w których apelację oddalono lub zmieniono zaskarżony wyrok, pisemne uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem (art. 387 § 1 k.p.c.). Wniosek nie podlega opłacie sądowej.

Orzeczenie z uzasadnieniem sąd II-ej instancji doręcza tej stronie, która w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji zgłosiła wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem. Przepisy art. 327 § 2 i art. 331 § 2 stosuje się odpowiednio. Jeżeli ogłoszenia nie było, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronom z urzędu w terminie tygodniowym od dnia sporządzenia uzasadnienia (art. 387 § 3 k.p.c.).

2. Wyrok zaoczny.

Wyrok zaoczny doręcza się z urzędu obu stronom z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia (…) (art. 343 k.p.c.). Wyrok zaoczny sąd uzasadnia, gdy powództwo zostało oddalone w całości lub w części, a powód zażądał uzasadnienia w ciągu tygodnia od doręczenia mu wyroku, albo gdy powód, który żądania takiego nie zgłosił, wniósł apelację w przepisanym terminie (art. 342 k.p.c.).

3. Nakaz zapłaty.

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniach: nakazowym bądź upominawczym, z urzędu doręcza się obu stronom, tj. powodowi - sam odpis nakazu zapłaty, zaś pozwanemu z odpisem pozwu i załączników oraz pouczeniem m.in. co do terminu i sposobu wniesienia zarzutów w postępowaniu nakazowym bądź sprzeciwu w postępowaniu upominawczym (zob. art. 491 § 3 k.p.c., art. 502 § 3 k.p.c.). Nakazy zapłaty nie podlegają uzasadnieniu.

4. Postanowienie.

Postanowienia ogłoszone na posiedzeniu jawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlegają one zaskarżeniu - zob. art. 394 k.p.c., i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienia te doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem (art. 357 § 1 k.p.c.). Wniosek nie podlega opłacie sądowej.

Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu obu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem (…) (art. 357 § 2 k.p.c.).

Postanowień, które odnoszą się wyłącznie do innych osób (świadka, biegłego, osoby trzeciej), nie doręcza się stronom; osobom, których te postanowienia dotyczą, doręcza się je tylko wówczas, gdy nie były one obecne na posiedzeniu, na którym postanowienia te zostały wydane (art. 357 § 4 k.p.c.).

II. Doręczanie rozstrzygnięć sądowych i uzasadnień w postępowaniu nieprocesowym.

W postępowaniu nieprocesowym, np. w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, o zniesienie współwłasności, o ustalenie kontaktów z dzieckiem, doręczanie rozstrzygnięć sądowych i ich uzasadnień odbywa się według następujących zasad:

Orzeczenia sądu w postępowaniu nieprocesowym zapadają w formie postanowień, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 516 k.p.c.).

Sąd uzasadnia i doręcza postanowienia stosownie do art. 357, (- patrz powyżej pkt I. 4.), jednakże nie doręcza się postanowienia uczestnikowi, który będąc obecny na posiedzeniu, po ogłoszeniu postanowienia zrzekł się jego doręczenia ( zob. art. 517 k.p.c.).

Podstawa prawna: ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 155, z późn. zm.) - dalej jako k.p.c.; ustawa z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 300) - dalej jako u.k.s.c.

Instytucja opieki naprzemiennej zwanej także pieczą naprzemienną w polskim systemie prawnym nie doczekała się jeszcze szczegółowych regulacji, dających wprost podstawę
do jej stosowania i orzekania przez sądy tego rodzaju opieki.

Pomimo tego coraz częściej sądy skłaniają się do korzystania z tego typu rozwiązań. Należy zaznaczyć, że ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. – Dz.U. z 2017r., poz. 682; dalej; k.r.i.o.) nie zawiera dosłownie pojęcia opieki naprzemiennej (pieczy naprzemiennej), jednakże znajduje ona swoje oparcie w art. 58 § 1 k.r.i.o. Zgodnie z art. 58 § 1 zd.2 k.r.i.o. sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne
z dobrem dziecka (…). Nie sposób również pominąć regulacji zawartych w Kodeksie postępowania cywilnego, zwanym dalej k.p.c., np. w art. 582 1 § 4 k.p.c., art.756 2 k.p.c., dotyczących opieki naprzemiennej. Przepisy te odnoszą się przede wszystkim do zasad regulujących postępowanie w zakresie uregulowania opieki i kontaktów z dzieckiem. Znamiennym jest to, że do zastosowania tej instytucji jest niezbędne istnienie zgody pomiędzy rodzicami w zakresie sprawowania opieki nad dzieckiem również wyrażające się w tym, że będzie ona wykonywania na przemian. Zatem forma sprawowania w ten sposób opieki nad dzieckiem najpierw musi znaleźć swój wyraz w pisemnym porozumieniu rodziców. Bez ich zgody nie jest możliwe orzeczenie przez sąd takiego rozwiązania co do uregulowania sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem. W praktyce konieczne jest spisanie przez rodziców porozumienia, w którym szczegółowo określa się w jaki sposób ma być wykonywana opieka naprzemienna tj. przez jaki okres i na jakich zasadach dziecko ma przebywać u każdego z rodziców. W przypadku braku porozumienia w tej mierze sąd przejmuje inicjatywę w zakresie uksztaltowania sposobu sprawowania opieki. Ważne jest także to aby orzeczenie opieki naprzemiennej przez sąd odbyło się po wysłuchaniu dziecka, jeżeli jego poziom rozwoju daje podstawę do uznania, że rozumie na czym ma polegać czasowe zamieszkiwanie u każdego z rodziców. Forma sprawowania opieki w wyżej wymieniony sposób nie w każdych warunkach życiowych jest możliwa, mam na myśli w tym miejscu odległość jaka dzieli miejsca zamieszkania rodziców. Zatem w tej sytuacji rodzice winni mieszkać blisko siebie, tak aby ich potomek mógł wychowywać się w jednym środowisku, tak aby zmiana domu nie oznaczała zmiany szkoły czy miejsca w którym dziecko uczęszcza na dodatkowe zajęcia. Niezwykle ważne jest to żeby w domu u każdego z rodziców były zapewnione warunki do stałego przebywania dziecka (własny pokój, wyposażenie w rzeczy codziennego użytku). Najważniejsze, jednak jest istnienie współdziałania po stronie rodziców, bowiem orzeczenie opieki naprzemiennej w sytuacji skonfliktowania rodziców jest sprzeczne z dobrem dziecka.

Zalet w tej instytucji należy dopatrywać się w tym, że prawidłowo wykonywana tego rodzaju opieka nad dzieckiem jest wyrazem równoważnego współuczestnictwa rodziców
w wychowywaniu dziecka, zapewnienia każdemu z rodziców możliwości spędzenia
z dzieckiem porównywalnej ilości czasu, co zniweluje pojawienie się w środowisku rodzinnym dziecka „pierwszoplanowego” i „drugoplanowego” rodzica – opiekuna.

Wadą natomiast zastosowania tej formy sprawowania władzy rodzicielskiej, może okazać się iż zaburza (zwykle u małych dzieci) poczucie bezpieczeństwa w wyniku tego, że dziecko nie ma faktycznie jednego miejsca pobytu, stałego środowiska w którym się wychowuje, jest ustawicznie skłaniane do okresowego adoptowania się do odrębnych warunków jakie występują w miejscu zamieszkania matki i ojca.

Praktyka sądowa wskazuje na to, że polskie sądy przychylają się do orzekania w wyżej wymieniony sposób sprawowania pieczy na dzieckiem, gdy strony przedłożą pisemne porozumienie w tym zakresie, a w świetle okoliczności sprawy zgoda rodziców
w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem nie budzi wątpliwości.

Wiadomym jest, że piecza naprzemienna powinna być orzekana, z dużą ostrożnością w odniesieniu do konkretnego przypadku, ponieważ sąd orzekający powinien mieć pewność, że rodzice dają gwarancję stałej współpracy we wszystkich sprawach dziecka.

Zachowek stanowi ułamkową część spadku płatną w pieniądzu, przysługującą dzieciom, wnukom, prawnukom, małżonkowi i rodzicom, którzy zgodnie z przepisami prawa spadkowego dziedziczyliby po zmarłym, ale zostali pominięci w testamencie lub z innych przyczyn nie otrzymali należnego spadku np. gdy spadkodawca przed śmiercią podarował cały swój majątek osobie spoza rodziny albo tylko wybranym członkom rodziny, z pominięciem innych. Podstawę prawą dochodzenia zachowku stanowi art. 991 Kodeksu cywilnego.

Przykład nr 1: Pan Jacek miał żonę Jadwigę oraz dwóch synów Teofila i Józefa. Pan Jacek miał również siostrzeńca Daniela, którego od zawsze faworyzował z uwagi na jego pracowitość i sumienność. Pan Jacek miał żal do swoich synów, że ci nie angażują się w pomoc w prowadzeniu rodzinnego biznesu - zakładu stolarskiego. W małżeństwie Pana Jacka i Pani Jadwigi zaczęły narastać nieporozumienia, wynikające z podejrzeń Pana Jacka, że żona go zdradza. Pan Jacek napisał testament, w którym życzył sobie, aby cały spadek po nim dziedziczył siostrzeniec Daniel. W testamencie Pan Jacek nie wyjaśnił z jakich powodów pominął w testamencie żonę i synów. Wkrótce po sporządzeniu testamentu Pan Jacek nagle zmarł, a jego testament został ujawniony rodzinie. W podanym przykładzie, zarówno żona Pana Jacka jak i jego synowie mogą domagać się od siostrzeńca zapłaty zachowku odpowiadającego ułamkowej części spadku, który dziedziczyliby gdyby Pan Jacek nie sporządził testamentu.

Przykład nr 2: Pan Jacek, będący po rozwodzie, związał się z nową partnerką – Panią Beatą.
Z małżeństwa Pan Jacek miał jedno dziecko - syna Tomasza. Po kilku latach nieformalnego związku, Pan Jacek i Pani Beata udali się wspólnie do notariusza i sporządzili umowę darowizny, w ramach której Pan Jacek podarował Pani Beacie swoje mieszkanie (główny składnik swojego majątku). Wkrótce potem Pan Jacek zmarł z powodu choroby nowotworowej. Po śmierci Pana Jacka syn Tomasz uzyskał postanowienie sądu które stwierdzało, że jest on spadkobiercą po zmarłym ojcu. Na podstawie sądowego postanowienia Pan Tomasz złożył wniosek o wpisanie w księdze wieczystej swojej osoby jako nowego właściciela mieszkania. Wówczas Pan Tomasz zorientował się, że w treści księgi wieczystej jako właściciel lokalu widnieje Pani Beata, jako osoba obdarowana. Panu Tomaszowi przysługuje w takiej sytuacji uprawnienie do żądania od Pani Beaty zachowku, czyli w praktyce zapłaty ułamkowej części wartości mieszkania. Pan Tomasz mógłby również podjąć próbę podważenia umowy darowizny uczynionej przez ojca. Jednak w takim wypadku Pan Tomasz powinien udowodnić w toku postępowania sądowego okoliczności, które przemawiają za unieważnieniem sporządzonej umowy, np. okoliczność, że podpisując umowę darowizny jego ojciec był w stanie wyłączającym świadome podejmowanie decyzji, ponieważ w tamtym czasie chorował i przyjmowane silne leki.

Domagając się zachowku możemy żądać zapłaty połowy tego co otrzymalibyśmy, gdyby do sporządzenia testamentu lub darowizny w ogóle nie doszło. Osoby małoletnie oraz trwale niezdolne do pracy mogą domagać się zachowku w większym rozmiarze tj. zapłaty 2/3 wartości tego, co otrzymałyby ze spadku w normalnym toku dziedziczenia.

Celem instytucji zachowku jest realizowanie sprawiedliwości rodzinnej, w sytuacji gdy spadkodawca rozporządził swoim majątkiem w sposób, który krzywdzi członków jego najbliższej rodziny. Poprzez zachowek spadkobiercy uzyskują ochronę swoich interesów nawet gdyby sam spadkodawca ich pominął. Warto jednak zaznaczyć, że spadkodawca ma możliwość pozbawienia rodziny prawa do zachowku poprzez tzw. wydziedziczenie. W tym celu spadkodawca winien zaznaczyć w testamencie wprost, że wydziedzicza członków/członka rodziny i wskazać co najmniej jedną z ustawowych przyczyn wydziedziczenia. Zatem wracając do przykładu nr 1, gdyby Pan Jacek napisał w testamencie wprost, iż wydziedzicza żonę oraz synów, to dochodzenie zapłaty zachowku od siostrzeńca będzie utrudnione. Siostrzeniec może bowiem podjąć próbę obrony zarzutem, że żona i synowie zostali przez Pana Jacka wydziedziczeni.

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego. (Komornik)
Trzy kroki.

1. Podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi jest posiadanie tytułu egzekucyjnego. O tym traktują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego art. 758 – 1088. (ustawa z dnia 17.XI.1964r. (Dz.U.nr. 43, poz. 296 z póź. zm.)

Skąd taki tytuł wziąć? Co zrobić po uzyskaniu tytułu?

2. W pierwszej kolejności wierzyciel powinien przeciwko dłużnikowi złożyć pozew do sądu i sprawę wygrać. Po uwzględnieniu roszczenia sąd zasądza na rzecz powoda odpowiednią kwotę pieniędzy lub rzecz – w zależności z jakim roszczeniem powód wystąpił. W konsekwencji sąd wydaje odpowiednie orzeczenie.

3. Każde orzeczenie kończące postępowanie staje się prawomocne po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia lub otrzymania wyroku sądu przesyłką pocztową (np. osoby odsiadujące karę więzienia).

4. Po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu następuje drugi etap.
W tym wypadku strona która uzyskała korzystne dla siebie orzeczenie składa do tego samego sądu wniosek o nadanie orzeczeniu klauzuli wykonalności. Dotyczy także pkt 6 lit. c.

5. Trzeci etap procedury polega na złożeniu wniosku do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

6. Niezbędne dokumenty jakie należy przedstawić komornikowi:
a) wniosek wraz z określeniem jakiego świadczenia oczekuje składający pismo;
b) oryginał wyroku sądu wraz nadaną klauzulą wykonalności;
c) może być także: ugoda zawarta przed sądem, wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed tym sądem, ugoda przed mediatorem, akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji (art. 777 k.p.c.) - wszystko z nadaną klauzulą wykonalności.
d) dokonać w odpowiedniej wysokości zaliczki na poczet kosztów ponoszonych przez komornika( komornik określi jej wysokość i wezwie wierzyciela do jej uiszczenia);
e) wskazać źródło egzekucji jeżeli składający wniosek takie zna a może nim być:

- konto bankowe dłużnika;
- oszczędności zdeponowane na lokatach;
- konto maklerskie;
- wynagrodzenie za pracę;
- wynagrodzenie z wykonanych zleceń;
- nieruchomość;
- ruchomość: samochód, meble, wyposażenie domu, obrazy, antyki itd.

W przypadku gdy wierzyciel nie może wskazać sposobu egzekucji, bo nie zna źródeł, z których komornik mógłby zaspokoić jego żądanie, może zlecić ich poszukiwanie komornikowi.
Komornik w pierwszej kolejności wezwie dłużnika do złożenia odpowiednich wyjaśnień.
Następnie wystąpi np. do ZUS-u, o odpowiedź czy dłużnik jest zatrudniony i gdzie, czy pobiera rentę lub emeryturę. do Urzędu Skarbowego, do Centralnej Ewidencji Pojazdów o posiadaniu lub nie pojazdu mechanicznego itd.