Blog

Zagadnienie zadośćuczynienia umiejscowione zostało w art. 445 kodeksu cywilnego (dalej kc). Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę powstałą w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Przepis art. 445 k.c. stanowi o możliwości przyznania zadośćuczynienia za krzywdę, której poszkodowany doznał w związku z naruszeniem wskazanych w nim dóbr osobistych. Tym dobrem jest przede wszystkim zdrowie, którego naruszenie powstaje poprzez uszkodzenie ciała oraz rozstrój zdrowia, a także wolność i integralność seksualna, do których naruszenia dochodzi w razie pozbawienia poszkodowanego wolności oraz skłonienia go za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

Bezpodstawne wzbogacenie polega na osiągnięciu korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby.

Aby można mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu muszą wystąpić trzy przesłanki:

1. doszło do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby (zubożenie),
2. wzbogacenie i zubożenie pozostawały ze sobą w związku w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem by miały wspólne źródło,
3. wzbogacenie nastąpiło bez podstawy prawnej.

Celem zadatku jest zwiększenie prawdopodobieństwa, że umowa zostanie wykonana zgodnie z jej treścią.

Zadatek oznacza pewną sumę pieniężną lub rzecz, którą jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy. Wręczenie pieniędzy lub rzeczy nie musi nastąpić w chwili zawarcia umowy. Zadatek może zostać dany także po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez strony.

Najczęściej wartość zadatku jest znacznie niższa od świadczeń przewidzianych w umowie. 

Zadatek został uregulowany w art. 394 Kodeksu cywilnego, jednak jest to przepis dyspozytywny, co oznacza że strony mogą uregulować inaczej skutki wręczenia zadatku niż ma to miejsce w ww. przepisie i zostało opisane poniżej.

Celem umowy przedwstępnej jest przygotowanie i zapewnienie zawarcia innej umowy - umowy przyrzeczonej (zwanej także definitywną lub ostateczną). Umowa przedwstępna znajduje zastosowanie, gdy strony z przyczyn faktycznych lub prawnych nie są jeszcze gotowe do zawarcia umowy ostatecznej, ale chcą zagwarantować sobie, że taka umowa zostanie zawarta w przyszłości (np. jedna ze stron nie ma jeszcze wystarczającej sumy do pokrycia ceny sprzedaży albo gdy nie uzyskała ona dotychczas wymaganych zezwoleń).

Umowa przedwstępna może być jednostronnie lub dwustronnie zobowiązująca, co oznacza, że obowiązek złożenia odpowiedniego oświadczenia woli ciąży tylko na jednej lub obu stronach tej umowy.

Nawiązując do poprzedniego wpisu na temat solidarności dłużników, w niniejszym poście poruszymy temat solidarności po stronie wierzyciela (tzw. solidarność czynna). Konstrukcja tej instytucji prawnej jest analogiczna jak przy solidarności dłużników, to znaczy że w tym przypadku po stronie wierzyciela mamy nie jedną, a dwie lub więcej osób lub podmiotów. W konsekwencji jeden dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z wierzycieli, a zaspokojenie któregokolwiek z kilku wierzycieli spowoduje, że dług wygaśnie względem wszystkich wierzycieli solidarnych (art. 367 § 1 Kodeksu cywilnego).

O dłużnikach solidarnych mówimy w sytuacji, gdy istnieje jedno zobowiązanie, ale obciąża ono jednakowo dwóch lub więcej dłużników. Zgodnie z ustawową definicją z art. 366 § 1 k.c. instytucja ta jest określona w ten sposób: kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

Zobowiązanie przemienne najprościej określić jako stosunek prawny polegający na tym, że osoba będąca dłużnikiem może wykonać ciążące na niej zobowiązanie poprzez spełnienie jednego z kilku świadczeń. Co do zasady wybór jednego z tych świadczeń leży po stronie dłużnika, chyba że z czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia (art. 365 § 1 k.c.). By zobowiązanie zostało spełnione i osoba zobowiązana przestała być dłużnikiem wystarczy, że spełni ona jedno z co najmniej dwóch świadczeń. Zobowiązania tego typu określane są mianem zobowiązań przemiennych i powstają one na mocy czynności prawnej (strony umowy ustalają, że dłużnik może wybrać jeden ze wskazanych sposobów spełnienia świadczenia) lub mogą wynikać z ustawy. Pozostające do wyboru dłużnika świadczenia alternatywne powinny różne. Przykładowo dłużnik może spełnić świadczenie poprzez dokonanie zapłaty określonej sumy pieniężnej lub poprzez przeniesienie własności określonej rzeczy na rzecz wierzyciela.

Skorzystanie przez przedsiębiorcę z obniżonej składki na ZUS umożliwia tzw. „rozkręcenie” firmy przez nowego na rynku przedsiębiorcę. Główną zaletą tego rozwiązania jest ulga dla przedsiębiorców rozpoczynających biznes na trudnym rynku pracy. Jednakże, żeby skorzystać z tego przywileju należy spełnić dwa podstawowe warunki. A mianowicie:

1. przedsiębiorca nie prowadzi lub nie prowadził w okresie ostatnich 60-ciu miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej innej pozarolniczej działalności;
2. przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym nadto w poprzednim roku kalendarzowym pracowałeś w ramach etatu i wykonywałeś czynności stanowiące zakres obecnie wykonywanej działalności.

Co do zasady przedsiębiorca zarejestrowany w CEIDG może zawiesić działalność gospodarczą pod warunkiem, że nie zatrudnia pracowników. Zawiesić działalność może jednak także przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.
Przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.

Za sprawy gospodarcze uznawane będą sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, nawet w przypadku, gdy którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto za sprawy gospodarcze uważane są także sprawy, których katalog został enumeratywnie określony w art. 458² § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.

Co ciekawe do katalogu spraw gospodarczych zalicza się także sprawy z umów o roboty budowlane oraz sprawy ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych niezależnie od statusu ich stron. Uznano bowiem, że umowa o roboty budowlane zakłada po stronie wykonawcy profesjonalizm, który z zasady przekłada się na status przedsiębiorcy. Dlatego w przeważającej większości przypadków stroną stosunku prawnego (i ewentualnego procesu) z takiej umowy będzie przedsiębiorca. Założono również, że będą to sprawy bardziej skomplikowane i trudniejsze, niż sprawy z udziałem przedsiębiorcy po jednej tylko stronie. Tak nabyta przez sąd gospodarczy specjalizacja powinna zostać spożytkowana we wszystkich sprawach o roboty budowlane – co uzasadnia włączenie ich do katalogu spraw gospodarczych niezależnie od statusu ich stron.

Przepisy prawa nie wskazują, co powinno zawierać wezwanie do zapłaty. Niemniej przyjmuje się, że taki dokument powinien wskazywać:

1. data i miejsce sporządzenia,
2. dane wierzyciela,
3. dane dłużnika,
4. stosunek prawny, z którego wynika obowiązek zapłaty,
5. wysokość długu,
6. kiedy upłynął termin płatności,
7. dodatkowy termin spłaty długu (wyznaczony przez wierzyciela),
8. numer rachunku bankowego, na który należy dokonać zapłaty,
9. podpis osoby wysyłającej wezwanie do zapłaty.

Pierwsza, najbardziej znacząca różnica między prowadzeniem działalności gospodarczej jednoosobowo (dalej: JDG), a prowadzeniem jej w formie spółki cywilnej polega na tym, że w pierwszym przypadku przedsiębiorca działa sam, a spółka cywilna wymaga zaangażowania co najmniej dwóch wspólników.

Działalność gospodarczą prowadzoną jednoosobowo należy zarejestrować w CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej). Rejestracja i dokonywanie zmian we wpisie w ewidencji jest bezpłatne. Aby rozpocząć wykonywanie tej działalności wystarczy złożyć (elektronicznie lub w wersji papierowej) wniosek na CEIDG-1. Każda osoba w ramach JDG posiada swój REGON i numer NIP. Przedsiębiorca w ramach JDG ponosi pełną odpowiedzialność za wszelkie działania podejmowane w ramach działalności gospodarczej. Odpowiedzialność majątkowa za ewentualne zobowiązania obejmuje w tym przypadku cały majątek przedsiębiorcy. Przedsiębiorca prowadzący działalność indywidualnie musi pamiętać, że zgromadzany w firmie majątek stanowi jego własność. Jeśli taki przedsiębiorca pozostaje w związku małżeńskim warto rozważyć ewentualne ograniczenie ewentualnej odpowiedzialności współmałżonka za zobowiązania wynikające z prowadzonej działalności (w szczególności rozważyć kwestię zawarcia umowy nieustanawiającej rozdzielność majątkową).

Każda osoba fizyczna, która podejmuje się i prowadzi działalność gospodarczą ma obowiązek dokonać wpisu tej działalności do rejestru nazwanego Centralną Ewidencją i Informacją o Działalności Gospodarczej (dalej: CEIDG). CEIDG jest prowadzona w systemie teleinformatycznym i jej zadanie polega na:

1. ewidencjonowaniu przedsiębiorców będących osobami fizycznymi,
2. udostępnianiu informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach w zakresie wskazanym w ustawie o CEIDG,
3. udostępnianiu informacji o zakresie i terminie zmian we wpisach do CEIDG oraz w informacjach i danych udostępnianych w CEIDG, a także o wprowadzającym te zmiany podmiocie,
4. umożliwieniu wglądu do danych bezpłatnie udostępnianych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego,
5. udostępnianiu informacji o ustanowionym pełnomocniku lub prokurencie, w tym o zakresie udzielonego.

Na mocy art. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018r. - Prawo przedsiębiorców wprowadzono do polskiego prawodawstwa tzw. działalność nieewidencjonowaną. Jest to alternatywa dla prowadzenia działalności gospodarczej, jednakże mają wobec niej zastosowanie określone ograniczenia i uwarunkowania.

Działalność nieewidencjonowana (nazywana również działalnością nierejestrową) nie stanowi działalności gospodarczej i mamy z nią do czynienia jeśli spełnione są łącznie 3 przesłanki:

1. działalność nierejestrową prowadzić może wyłącznie osoba fizyczna,
2. przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz. U. z 2021 poz. 162) - w 2021r. jest to kwota 1400 zł,
3. działalność nierejestrowa jest prowadzona przez osobę, która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

Wpisowi w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) podlegają przedsiębiorcy, którzy:

1) prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą,
2) są wspólnikami spółek cywilnych.

Wniosek o wykreślenie działalności z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej można złożyć:

1. przez internet:

• za pośrednictwem strony www CEIDG (http://prod.ceidg.gov.pl/) - należy wypełnić formularz CEIDG-1 i podpisać go kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo profilem zaufanym,
• za pośrednictwem strony www biznes.gov.pl - należy wypełnić formularz i podpisać go kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo profilem zaufanym,
• za pośrednictwem strony www wybranych banków;
• w dowolnym urzędzie miasta lub gminy,

2. za pośrednictwem poczty - wypełniony wniosek należy wysłać listem poleconym do urzędu gminy. W takim przypadku powinien być on opatrzony własnoręcznym podpisem wnioskodawcy potwierdzonym przez notariusza.

Biała lista podatników podatku VAT to elektroniczny, bezpłatny wykaz podatników podatku VAT, który jest prowadzony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Podatnik podatku VAT nie musi zgłaszać wniosku o ujęcie go w wykazie. Szef Krajowej Administracji Skarbowej uzupełnia wykaz i go aktualizuje na podstawie innych ogólnodostępnych rejestrów. Podmiot może natomiast złożyć do naczelnika urzędu skarbowego wniosek o usunięcie lub sprostowanie jego danych wskazanych w wykazie, jeśli są niezgodne ze stanem rzeczywistym.

Wykaz dostępny jest na stronie internetowej:

https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka

Warunki nadania nazwiska dziecku urodzonego w związku małżeńskim reguluje ustawodawca w przepisach Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, dalej: krio, (Dz.U.2020.0.1359 t.j. - Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r.) w artykule 88, który brzmi następująco:

§ 1. Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.

§ 2. Oświadczenia w sprawie nazwiska dziecka są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. 

§ 3. Przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego wspólnego dziecka małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zmianie wskazanego przez nich nazwiska dziecka albo oświadczenia, o których mowa w § 1, jeżeli nazwisko dziecka nie zostało przez nich wskazane. 

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po urodzeniu się dziecka. Do zmiany nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez dziecko trzynastu lat, jest potrzebna jego zgoda.

Ostatnia z omawianych w tym miesiącu kwestii prawnych dotyczących pochodzenia dziecka i obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych, dotyczyć będzie sądowego ustalenia ojcostwa. Jak już pisaliśmy poprzednio tzw. uznanie dziecka przez ojca dotyczy sytuacji dobrowolnego złożenia oświadczenia przez mężczyznę, który uznaje dziecko. Dotyczy to sytuacji, gdy rodzice dziecka nie są w związku małżeńskim. W tym miejscu można zadać pytanie, co w sytuacji gdy biologiczny ojciec dziecka
nie chce złożyć oświadczenia w sprawie uznania ojcostwa dziecka. Jest taka możliwość, że matka dziecka odmówi potwierdzenia złożonego przez mężczyznę oświadczenia o uznaniu dziecka. W opisanych sytuacjach zarówno domniemany ojciec dziecka jak i matka dziecka mają prawo złożyć w sądzie pozew o
ustalenie ojcostwa.

W poprzednim wpisie opisaliśmy kwestie związane z uznaniem ojcostwa, ale nie wyczerpuje to wszystkich kwestii związanych z określeniem ojcostwa dziecka. Ustawodawca w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (dalej: Kro) uregulował jeszcze jeden wariant, a mianowicie ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Dotyczy to przypadków, gdy mężczyzna dobrowolnie złożył oświadczenie o uznaniu dziecka jako swoje, będąc w danym momencie przekonany, że jest on biologicznym ojcem tego dziecka. Oczywiście związane jest to z sytuacją rodziców dziecka niepozostających w związku małżeńskim (w przypadku małżeństwa obowiązuje domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki). Jeśli po dokonaniu uznania ojcostwa, mężczyzna wpisany w akcie urodzenia dziecka jako jego ojciec dowie się, że dziecko od niego nie pochodzi i będzie w związku z tym chciał doprowadzić do dokonania zmian w akcie urodzenia dziecka, to musi wystąpić na drogę postępowania sądowego z powództwem o ustalenie bezskuteczności uznania. Bardzo ważne jest to, że ustawodawca przewidział stosunkowo krótki termin do złożenia takiego pozwu w sądzie. Jest to tylko rok liczony od dnia, w którym mężczyzna dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi. W przypadku, gdy oświadczenie o uznaniu dziecka zostało złożone przed jego urodzeniem bieg wskazanego powyżej terminu nie może rozpocząć się przed narodzinami dziecka.