Blog
Zachowek to instytucja mająca na celu ochronę interesów majątkowych najbliższych osób z rodziny zmarłego. Zachowek to określona wartość, którą najbliższe osoby powinny otrzymać od spadkodawcy w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu (zwykłego lub windykacyjnego). Według art. 991 § 1 KC zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś przypadkach połowa wartości tego udziału (zachowek).
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku albo w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, albo w postaci powołania do spadku, albo w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (art. 991 § 2 KC).
W polskim porządku prawnym nie ma przepisu nakazującego opiekę nad osobą starszą. Art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi co prawda, że rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się. Obowiązek wspierania się powinien być rozumiany szeroko i obejmować zarówno formy pomocy majątkowej, jak i niemajątkowej. Wzajemne wspieranie się obejmuje m.in. obowiązek: pomocy w drobnych sprawach życia codziennego, szczególnej troski w razie choroby, szczególnej troskliwości w wypadkach niepowodzeń życiowych, czy załamań natury psychicznej itp. Należy jednak zauważyć, że ww. przepis nie jest zaopatrzony w żadną sankcję przymusu, co oznacza, że w praktyce nie jest on egzekwowalny. Nie można zatem nikogo zmusić do sprawowania opieki nad osobą starszą - rodzicem. Realizacja obowiązku opieki wynika przede wszystkim ze sfery pozaprawnej, mianowicie z moralności i uczuć osób bliskich.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami z datą wsteczną możliwe jest jedynie na mocy orzeczenia sądu. Nie można takiej rozdzielności ustanowić u notariusza (w kancelarii notarialnej można zawrzeć umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej od dnia jej zawarcia albo z datą późniejszą, następująca po dniu podpisania umowy przez małżonków). Zgodnie z art. 52 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: K.r.o.) z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, aby w ogóle rozważać ustanowienie między małżonkami rozdzielności majątkowej z datą wsteczną należy wykazać, iż w danym przypadku wystąpił „ważny powód”, o którym mowa w art. 52 par. 1 K.r.o.
Wysokość renty alimentacyjnej uzależniona jest dwóch przesłanek: usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (zgodnie z art. 135 § 1 K.r.o.). W tym wpisie poświęcimy uwagę drugiej przesłance.
Co oznaczają „możliwości zarobkowe”?
W procesie, w którym sąd rozstrzyga o alimentach, w pierwszej kolejności następuje weryfikacja sytuacji uprawnionego pod kątem tego jakie są jego usprawiedliwione potrzeby. Punktem odniesienia przy określeniu zakresu zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów są możliwości zarobkowe osoby, na której ciąży obowiązek alimentacyjny.
Wysokość renty alimentacyjnej uzależniona jest dwóch przesłanek: usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (zgodnie z art. 135 § 1 K.r.o.). W tym wpisie poświęcimy uwagę pierwszej przesłance.
Co oznaczają „usprawiedliwione potrzeby”?
W procesie, w którym sąd rozstrzyga sprawę alimentów, w pierwszej kolejności następuje weryfikacja sytuacji uprawnionego pod kątem tego jakie są jego usprawiedliwione potrzeby. Przy ustalaniu wysokości świadczenia nie są brane pod uwagę wszystkie potrzeby, tylko takie które są usprawiedliwione. Wśród nich należy wymienić potrzeby związane z:
Służebność przesyłu stanowi ograniczone prawo rzeczowe i została ona zdefiniowana w art. 3051 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz. 1610 ze zm.) – dalej jako „k.c.”.
Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., tj. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie
z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Najem okazjonalny został uregulowany ustawą z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U.
z 2023 r., poz. 725) - dalej jako „ustawa”.
Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy, umową najmu okazjonalnego lokalu jest umowa najmu lokalu mieszkalnego, którego właściciel, będący osobą fizyczną, nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie wynajmowania lokali, zawarta na czas oznaczony, nie dłuższy
niż 10 lat.
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz. 725) - dalej jako „ustawa”, określa zasady podwyższania czynszu albo innych opłat za używanie lokalu.
Zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy, właściciel może podwyższyć czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu, wypowiadając jego dotychczasową wysokość, najpóźniej na koniec miesiąca kalendarzowego, z zachowaniem terminów wypowiedzenia. Termin wypowiedzenia wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu wynosi 3 miesiące, chyba że strony w umowie ustalą termin dłuższy. W zakresie formy, wypowiedzenie wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie.
Przedsiębiorca zarejestrowany w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) może zawiesić działalność gospodarczą pod warunkiem, że nie zatrudnia pracowników. Z prawa do zawieszenia działalność gospodarczej może skorzystać także przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
Praca w godzinach nadliczbowych to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także pracę wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.
Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna tylko w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia lub usunięcia awarii oraz
2) szczególnych potrzeb pracodawcy. Pracownik jest zobowiązany do pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli praca ta została zarządzona przez upoważnionych przełożonych.
Kwestie wysokości minimalnego wynagrodzenie w 2024 r. reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.
Od dnia 1 stycznia 2024 r.:
1) minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4.242 zł brutto,
2) minimalna stawka godzinowa (minimalna wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług, przysługująca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi) wynosi 27,70 zł brutto.
Od dnia 1 lipca 2024 r.:
1) minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wynosić 4.300 zł brutto,
2) minimalna stawka godzinowa (minimalna wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług, przysługująca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi) będzie wynosić 28,10 zł brutto.
W związku ze zmianami przepisów prawnych w zakresie praw konsumentów dotyczących dochodzenia roszczeń reklamacyjnych za zakupiony towar od dnia 01 stycznia 2023r. obowiązuje zupełnie nowa regulacja, zawarta w ustawie z dnia 30 maja 2014r. o prawach konsumenta. W przypadku towarów zakupionych przez konsumenta po tej dacie tj. do 01 stycznia br. nie stosuje się już przepisów prawnych o rękojmi zawartych w przepisach Kodeksu cywilnego. Zastosowanie ma nowa instytucja prawna, czyli tzw. niezgodność towaru z umową.
Uznaje się, że towar jest zgodny z umową gdy zgodne z umową są jego:
1. opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi - również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji
2. przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował
W nawiązaniu do poprzednich wpisów przypomnijmy, że w związku ze zmianami przepisów prawnych w zakresie praw konsumentów dotyczących dochodzenia roszczeń reklamacyjnych za zakupiony towar od dnia 01 stycznia 2023r. obowiązuje zupełnie nowa regulacja, zawarta w ustawie z dnia 30 maja 2014r. o prawach konsumenta. W przypadku towarów zakupionych przez konsumenta po tej dacie nie stosuje się już przepisów prawnych o rękojmi zawartych w przepisach Kodeksu cywilnego. Zastosowanie ma nowa instytucja prawna, czyli tzw. niezgodność towaru z umową. Na mocy nowej regulacji konsument – razie konieczności dokonania reklamacji towaru jako niezgodnego z umową – ma on następujące uprawnienia:
I. Naprawa/ wymiana:
Jeżeli towar jest niezgodny z umową, konsument może żądać jego naprawy lub wymiany.
Przedsiębiorca może dokonać wymiany, gdy konsument żąda naprawy, lub przedsiębiorca może dokonać naprawy, gdy konsument żąda wymiany, jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy. Jeżeli naprawa i wymiana są niemożliwe lub wymagałyby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy, może on odmówić doprowadzenia towaru do zgodności z umową.
Przy ocenie nadmierności kosztów dla przedsiębiorcy uwzględnia się wszelkie okoliczności sprawy, w szczególności znaczenie braku zgodności towaru z umową, wartość towaru zgodnego z umową oraz nadmierne niedogodności dla konsumenta powstałe wskutek zmiany sposobu doprowadzenia towaru do zgodności z umową.
Zdarzają się sytuacje, gdy rodzice z różnych powodów uniemożliwiają lub utrudniają kontakty dzieci z dziadkami. Bardzo często ma to miejsce po rozwodzie, zwłaszcza w sytuacji, gdy ex-małżonkowie skłóceni są ze sobą i swoimi rodzinami. Konflikty rodziców, czy też matki z dziadkami nie powinny jednak stanowić podstawy do ograniczania dzieciom z nimi kontaktów. Kontakt z dziadkami to także przywilej wnuków, dlatego też w sytuacji, gdy kontakty dziadków z wnukami są utrudniane, mogą oni wystąpić do sądu z wnioskiem o ich uregulowanie.
Zgodnie z art. 1136 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako: „KRO”) przepisy dotyczące regulacji kontaktów rodzica z dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Sposób uregulowania kontaktów dziadków z wnukami uzależniony jest od wielu czynników. Do najważniejszych z nich należą m. in.: wiek dziecka, odległość miejsca zamieszkania dziecka od miejsca zamieszkania dziadków czy też związek emocjonalny dziadków z dzieckiem. Forma kontaktów powinna zostać wskazana przez dziadków w składanym do sądu wniosku. Kontakty te nie muszą przybierać wyłącznie formy osobistych kontaktów z dzieckiem – czy to w jego miejscu zamieszkania, czy w miejscu zamieszkania dziadków. Kontakty mogą być realizowane także z wykorzystaniem urządzeń do komunikacji na odległość w tym korespondencji listowej oraz narzędzi komunikacji elektronicznej. (wiadomości tekstowych, komunikatorów, jak np.: Skype, Messenger, Zoom).
Ubojowi na terenie gospodarstwa w celu produkcji mięsa na użytek własny poddaje się cielęta w wieku do dwunastego miesiąca życia, świnie, owce i kozy, drób, zajęczaki oraz zwierzęta dzikie utrzymywane w warunkach fermowych (np. jelenie, daniele).
Zwierzęta muszą być zdrowe i nie mogą pochodzić z gospodarstwa lub obszaru podlegającego ograniczeniom, nakazom lub zakazom, mającym zastosowanie do danych zwierząt ze względu na chorobę zakaźną zwierząt. Jeśli zwierzęta były leczone ubój jest możliwy po upływie okresu karencji określonego dla użytego produktu leczniczego weterynaryjnego lub produktu leczniczego.
W celu produkcji mięsa na użytek własny możliwy jest również ubój zwierząt zdrowych, które uległy wypadkowi, a z uwagi na stan tych zwierząt i względy dobrostanu konieczny jest jak najszybszy ich ubój.
W związku ze zmianami przepisów prawnych w zakresie praw konsumentów dotyczących dochodzenia roszczeń reklamacyjnych za zakupiony towar od dnia 01 stycznia 2023r. obowiązuje zupełnie nowa regulacja, zawarta w ustawie z dnia 30 maja 2014r. o prawach konsumenta. Jednakże z uwagi na to, że prawo nie działa wstecz, w przypadku towarów zakupionych przed datą 1 stycznia 2023r. nadal obowiązują zasady reklamacji z tytułu rękojmi tj. art. 556, art. 560, art. 561 Kodeksu cywilnego. Pamiętajmy, że rękojmia obowiązuje 2 lata od daty wydania towaru, dlatego „stare” przepisy prawne mogą mieć zastosowanie jeszcze w 2024r.
Umowa deweloperska została uregulowana w ustawie z dnia 20 maja 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym. Umowa ta określa prawa i obowiązki stron w procesie inwestycyjnym.
Umowa deweloperska to umowa zawierana między nabywcą – konsumentem a deweloperem – przedsiębiorcą. W umowie tej deweloper zobowiązuje się do:
1) wybudowania budynku (wielomieszkaniowego) oraz ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienia własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z tego lokalu na nabywcę albo
2) zabudowania nieruchomości gruntowej stanowiącej przedmiot własności lub użytkowania wieczystego domem jednorodzinnym i przeniesienia na nabywcę własności tej nieruchomości lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności tej nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.
Wypowiedzenie przez właściciela stosunku prawnego uprawniającego do odpłatnego używania lokalu może nastąpić tylko z przyczyn określonych w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
Ustawa wprowadza zatem ograniczenie swobody wypowiadania umów przez właścicieli lokali – nie jest dopuszczalne rozwiązanie tego stosunku prawnego z innych przyczyn, niż tylko te wskazane w ustawie. Stosownie do przepisów tej ustawy wypowiedzenie przez właściciela stosunku prawnego lokatorowi może nastąpić tylko z przyczyn ściśle określonych w tej ustawie.
Wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz określać przyczynę wypowiedzenia.
15 listopada 2023 r. weszła w życie ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1615), która zmieniła m.in. przepisy spadkowe.
Uznanie za niegodnego dziedziczenia
Dotychczas spadkobierca mógł być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego
Kiedy możemy otrzymać zwrot wkładu mieszkaniowego?
Wkład mieszkaniowy stanowi formę uczestnictwa członka spółdzielni mieszkaniowej w pokrywaniu kosztów budowy budynku (lokalu). Wniesienie wkładu umożliwia nadto członkowi spółdzielni uzyskanie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych).
Jeżeli część wkładu mieszkaniowego została sfinansowana z zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu, osoba ze spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego jest obowiązana uczestniczyć w spłacie tego kredytu wraz z odsetkami w części przypadającej na jej lokal.