Blog

Egzekucja może być wszczęta i przeprowadzona tylko wtedy, gdy istnieje podstawa egzekucji. Podstawą tą jest tytuł wykonawczy, który potwierdza uprawnienie wskazanego w nim wierzyciela do wszczęcia egzekucji przeciwko konkretnemu dłużnikowi co do oznaczonego obowiązku. Pod pojęciem tytułu wykonawczego należy rozumieć tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Tytuł egzekucyjny to dokument stwierdzający obowiązek określonego świadczenia, z którego wynika, kto jest wierzycielem i dłużnikiem oraz jaka jest treść roszczenia wierzyciela, z którego wynika obowiązek świadczenia dłużnika.

Jeżeli małżonkowie pozostają w ustawowym ustroju wspólności majątkowej i małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia nie tylko z majątku osobistego dłużnika, lecz także z elementów majątku wspólnego: pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z prowadzenia przez niego innej działalności zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Wierzyciel może zatem prowadzić egzekucję z określonych składników majątkowych, należących do majątku wspólnego małżonków, bez potrzeby uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Co do zasady postępowanie egzekucyjne wszczynane jest na wniosek, który składany jest przez wierzyciela do organu egzekucyjnego. Takim organem jest komornik, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych do właściwości sądów.

Sąd jest organem egzekucyjnym, właściwym do przeprowadzenia egzekucji w sprawach:

1) egzekucji części świadczeń niepieniężnych,
2) egzekucji przez zarząd przymusowy,
3) egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego,
4) egzekucji z nieruchomości od zakończenia licytacji,
5) w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiedni,
6) wyjawienia majątku.

Bardzo często spotykaną sytuacją jest, że dłużnik posiada kilka lub kilkanaście długów różnego rodzaju, prowadzonych przez różne organy administracyjne, w stosunku do tych samych składników majątkowych dłużnika. W takim przypadku dochodzi do tzw. zbiegu egzekucji. Ogólnie rzecz ujmując egzekucja długów powstałych wobec państwa (np. podatki, składki do ZUS, grzywny) w razie braku ich dobrowolnego uregulowania przez dłużnika, egzekwowane są w ramach tzw. egzekucji administracyjnej. Z kolei długi, nazwijmy je prywatne, tj. wobec firm, banków, osób fizycznych, ściągane są w ramach egzekucji sądowej prowadzonej za pośrednictwem komornika sądowego. W razie zaistnienia takiej sytuacji, że dojdzie do zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego to egzekucję do tej rzeczy albo prawa prowadzić będzie łącznie sądowy albo administracyjny organ egzekucyjny, w zależności od tego który z nich jako pierwszy dokonał zajęcia. Jeśli nie będzie możliwe ustalenie tego pierwszeństwa to prowadzenie egzekucji przejmie ten organ, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

Jeśli sprawa niezapłaconego długu dojdzie do ostatniego etapu tj. wierzyciel skieruje ją do komornika, to jedną z dotkliwości jakich doświadczy dłużnik będzie obciążenie go dodatkowymi kosztami postępowania egzekucyjnego. Na koszty te składa się kilka rodzajów opłat. Komornik ma obowiązek by w postanowieniu o kostach komorniczych oznaczyć ich wysokość i jednocześnie wyszczególnić ich rodzaje, wskazać do jakiej wysokości i przez kogo zostały one uiszczone, natomiast w razie konieczności wskazuje osobę, którą one obciążają. W postanowieniu o pobraniu kosztów komorniczych zawiera się wezwanie strony, aby uiściła należne koszty komornicze w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia pod rygorem wszczęcia egzekucji. Koszty postępowania egzekucyjnego komornik ustala wraz z ukończeniem postępowania egzekucyjnego. Dłużnik zobowiązany jest zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty te ściąga komornik wraz z egzekwowanym świadczeniem.

Dłużnikowi w toku postępowania egzekucyjnego, mającego na celu przymusowe zaspokojenie istniejącego zadłużenia, przysługują określone w Kodeksie postępowania cywilnego środki prawne służące przeciwdziałaniu ewentualnym nadużyciom, bądź nieprawidłowościom występującym w egzekucji. Jednym z takich środków jest skarga na czynności komornika. Jest to środek prawny, który występuje wyłącznie w postępowaniu egzekucyjnym. Skarga przysługuje zarówno na czynności dokonane przez komornika, jak i w sytuacji zaniechania przez niego wykonania określonej czynności. Ten środek zaskarżenia przysługuje wyłącznie w przypadkach, w których ma miejsce uchybienie o charakterze formalnym, związanym z toczącą się egzekucją. Skarga nie będzie przysługiwać na zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma, na zawiadomienie o terminie czynności oraz na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług.

Zagadnienie zastawu na rzeczach ruchomych umiejscowione zostało w kodeksie cywilnym w art. 306 i nast. (kodeks cywilny (dalej kc) , ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r z późn. zm.). Zastaw jest instytucją prawną uregulowaną zarówno w Kodeksie cywilnym, jak i w innych ustawach. Zastaw może polegać na pozostawieniu rzeczy obciążonej zastawcy albo na wydaniu rzeczy zastawnikowi.

Zagadnienie służebności mieszkania będące ograniczonym prawem rzeczowym umiejscowione zostało w kodeksie cywilnym w art. 301 i nast. (kodeks cywilny (dalej kc.) ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r z późn. zm.). Służebność mieszkania jest służebnością osobistą i nie może zostać zbyta w drodze umowy czy innej czynności prawnej na rzecz osoby trzeciej. Służebności osobistej nie można zasiedzieć. To ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą śmierci osoby uprawnionej. Jednakże uprawniony może się umówić z właścicielem mieszkania, że służebność po śmierci uprawnionego może przysługiwać jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.

Zagadnienie ograniczonych praw rzeczowych umiejscowione zostało w kodeksie cywilnym w art. 244 i nast. (kodeks cywilny (dalej kc).W myśl tego artykułu ograniczonymi prawami rzeczowymi są:

a) Użytkowanie,
b) Służebność,
c) Zastaw,
d) Spółdzielcze prawo do lokalu
e) Hipoteka.

Służebnością gruntową obciążyć można na rzecz właściciela innej nieruchomości – nazywaną nieruchomością władnącą prawem, polegającym na tym, że właściciel nieruchomości władnącej będzie mógł korzystać z nieruchomości obciążonej w sposób określony w umowie. To znaczy, że właściciel nieruchomości obciążonej musi biernie znosić korzystanie ze swojej nieruchomości przez innego właściciela, ale nieruchomości władnącej. Właściciel nieruchomości obciążonej nie może podejmować działań sprzecznych z umową bądź wykonywać określonych uprawnień, które przysługują mu wobec nieruchomości władnącej na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Jednocześnie jak wskazuje § 2 tego przepisu służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

Służebności gruntowe nabywa się na podstawie:

1) umowy (akt notarialny) pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej a właścicielem nieruchomości władnącej,
2) orzeczenia sądu,
3) zasiedzenia,
4) administracyjnie / wywłaszczenie na cele publiczne,

W zakresie uprawnień wskazać można np.:

a) służebność drogi koniecznej,
b) służebność przejazdu i przechodu,
c) służebność parkowania pojazdu, itd.

W przedmiocie służebności przesyłu ta ustanowiona może zostać (aktem notarialnym) jedynie na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować bądź jest właścicielem urządzeń służących do transmisji mediów, np.

a) wody,
b) gazu,
c) kanalizacji,
d) energii elektrycznej (postawienie słupów przesyłowych lub przeprowadzenie linii energetycznych nad nieruchomością)
e) telekomunikacji.

Służebność ta polega na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

Służebności gruntowe wygasnąć mogą wskutek:

1) upływu terminu wskazanego w umowie,
2) zrzeczenia się jej przez uprawniony podmiot,
3) poprzez konfuzję – ma miejsce wtedy, gdy uprawniony podmiot staje się właścicielem obciążonej służebnością nieruchomości,
4) niewykonywania jej przez lat 10,
5) zniesienie służebności prawomocnym postanowieniem sądu.

Natomiast co do służebności osobistych nabycie następuje przez zawarcie aktu notarialnego w tym przedmiocie i wymienić tutaj można np. służebność mieszkania,

Służebność mieszkania nie stanowi przedmiotu spadku i jest niezbywalna. Służebności osobistej nie można nabyć przez jej zasiedzenie.

Służebność osobista wygasa wraz ze śmiercią uprawnionego, gdyż jest to prawo terminowe.

Zniesienie współwłasności powoduje, że dana rzecz nie będzie mieć kilku współwłaścicieli. Każdy ze współwłaścicieli rzeczy wspólnej jest uprawniony do żądania zniesienia współwłasności. Może to dotyczyć zarówno współwłasności rzeczy ruchomych, jaki nieruchomości. Nie obowiązują ograniczenia czasowe w tym zakresie tzn., że zniesienia współwłasności można domagać się w każdym czasie. Przepisy dopuszczają jednak zawarcie przez współwłaścicieli umowy, która może wyłączyć zniesienie współwłasności na czas nie dłuższy niż 5 lat (w ostatnim roku przed upływem ustalonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić). Roszczenie o zniesienie współwłasności nie podlega przedawnieniu.

Ze współwłasnością mamy do czynienia w przypadku, gdy prawo własności odnośnie jednej rzeczy przysługuje więcej niż jednej osobie. Współwłasność może powstać na skutek różnych zdarzeń. Przykładowo współwłasność nieruchomości powstanie w przypadku nabycia spadku przez kilku spadkobierców albo zakupu jednej nieruchomości przez kilka osób. Nie ma limitu ilości współwłaścicieli jednej rzeczy. Udziały w rzeczy wspólnej mogą posiadać nie tylko osoby fizyczne, ale także osoby prawne, czy tzw. ułomne osoby prawne (np. wspólnota mieszkaniowa, spółki osobowe, czy państwowe jednostki budżetowe).

Zasiedzenie to instytucja prawa cywilnego, która stanowi formę nabycia prawa własności do rzeczy, zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Pozwala ona kształtować stan prawny rzeczy wobec której przez dłuższy, określony czas nie były wykonywane prawa przez osobę do niej uprawnioną. Zgodnie z art. 172 § Kodeksu cywilnego posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Co to oznacza? Zasiedzenie w przypadku nieruchomości (grunty, budynki, lokale) możliwe jest jeśli posiadacz samoistny tzn. osoba, która włada rzeczą jak właściciel, czyni z niej użytek przez okres co najmniej 20 lat w dobrej wierze i w rezultacie nabywa tę rzecz na własność. Osoba niebędąca właścicielem dokonuje wobec nieruchomości czynności, które manifestują na zewnątrz, iż postępuje ona z rzeczą jak właściciel.

Służebności gruntowe są obciążeniem cudzej nieruchomości, mającym na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości.
Kodeks Cywilny przewiduje możliwość ustanowienia drogi koniecznej, jeśli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich (w tym do budynków mieszkalnych i użytkowych związanych z nieruchomością niemającą dostępu do nich, jak spichlerze, silosy, instalacje przemysłowe, urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, zbiorniki wolnostojące itp.).

Rodzaje współwłasności:

Współwłasność to szczególny rodzaj własności charakteryzujący się tym, że ta sama rzecz, w tym samym czasie, jest własnością kilku osób, których uprawnienia mają tę samą treść.

Współwłasność może występować w dwóch formach:

1) współwłasność w częściach ułamkowych,
2) współwłasność łączna.

Immisje to działania podejmowane wobec i na nieruchomości, wykonywane w ramach prawa własności nieruchomości, które mogą oddziaływać także na nieruchomości sąsiednie.
Immisje dzielą się m.in. na:

1) bezpośrednie,
2) pośrednie.

Uporczywe nękanie, nazywane stalkingiem, to nieuprawnione działanie innej osoby wzbudzające u pokrzywdzonego poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub w istotny sposób naruszające prywatność nękanej osoby.

Przestępstwo to penalizowane jest w kodeksie karnym (dalej: kk) w art.190 a.

Akt oskarżenia to pismo procesowe wnoszone do sądu karnego, przeciwko osobie naruszającej dobra pokrzywdzonego, w którym domaga się od sądu udzielenia mu ochrony prawnej. W myśl art. 49 § 1 kodeksu postępowaniu karnego (dalej: kpk) pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Pokrzywdzonym może być także podmiot niemający osobowości prawnej.

Pokrzywdzonym w postępowaniu karnym może być nie tylko osoba fizyczna, lecz także instytucja państwowa lub samorządowa albo inna osoba pokrzywdzona przestępstwem, o ile złożyła o nim zawiadomienie. Instytucja zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania jest uprawnieniem przysługującym podmiotowi pokrzywdzonemu na niekorzystne dla niego postanowienie organu prowadzącego dochodzenie.

Obrońca z urzędu to prawnik wyznaczony przez samorząd adwokatów lub radców prawnych w celu obrony interesów osoby oskarżonej w sprawie karnej. Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych.

Korporacjami prawniczymi są:

1. Krajowa Izba Radców Prawnych (KIRP),
2. Naczelna Rada Adwokacka (NRA).