Blog
Służebności gruntowe są obciążeniem cudzej nieruchomości, mającym na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości.
Kodeks Cywilny przewiduje możliwość ustanowienia drogi koniecznej, jeśli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich (w tym do budynków mieszkalnych i użytkowych związanych z nieruchomością niemającą dostępu do nich, jak spichlerze, silosy, instalacje przemysłowe, urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, zbiorniki wolnostojące itp.).
Brak odpowiedniego dostępu to:
1) całkowity brak dostępu,
2) istnieje dostęp, lecz jest uznany w danym przypadku za nieodpowiedni pod względem faktycznym, np. pomimo fizycznego dostępu do drogi publicznej jest ona przez znaczną część roku nieprzejezdna lub przejazd nią jest utrudniony ze względu na zły stan techniczny,
3) istnieje dostęp, lecz jest uznany w danym przypadku za nieodpowiedni pod względem prawnym - właściciel nie dysponuje tytułem prawnym zapewniającym mu swobodną, stabilną możliwość bezpiecznego przemieszczania się ze swojej nieruchomości lub między swoimi kilkoma nieruchomościami, np. dostęp tymczasowy lub z grzeczności, nie spełnia prawnych kryteriów zaspokojenia i zabezpieczenia potrzeb komunikacyjnych.
Droga konieczna powinna być przeprowadzona z jak najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. W praktyce oznacza to, że należy obciążać służebnością te grunty, dla których droga konieczna jest najmniej uciążliwa, oraz wyznaczyć szlak drogowy w taki sposób, aby był najmniej uciążliwy dla nieruchomości obciążonej.
Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. Wzgląd na interes społeczno-gospodarczy nakazuje wszechstronne i wnikliwe rozważenie całokształtu okoliczności sprawy celem dokonania prawidłowej i niebudzącej wątpliwości oceny, co do ustanowienia drogi koniecznej i wyznaczenia jej szlaku. Uwzględnienie interesu społeczno-gospodarczego przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej oznacza, że należy z jednej strony starać się tak wytyczyć drogę konieczną, aby nie była ona zarzewiem konfliktów i przyszłych sporów pomiędzy sąsiadami, z drugiej strony uwzględnić także aspekt gospodarczy, np. jeżeli uszczerbek gospodarczy po stronie potencjalnych nieruchomości obciążonych będzie istotnie przewyższał korzyści gospodarcze nieruchomości władnącej, sąd może w ogóle odmówić ustanowienia dostępu do drogi publicznej lub bardzo poważnie go ograniczyć, np. tylko do prawa przejścia.
Służebność gruntowa drogi koniecznej może zostać ustanowiona w umowie, w orzeczeniu sądowym, decyzją administracyjną lub powstać przez zasiedzenie.
Służebność drogi koniecznej ustanawiana jest za wynagrodzeniem właściciela nieruchomości obciążonej, także wówczas gdyby nie poniósł on żadnej szkody związanej z ustanowieniem służebności. Wysokość wynagrodzenia powinna być ustalana indywidualni i dostosowana do okoliczności danej sprawy. Obok wynagrodzenia jednorazowego dopuszcza się także możliwość ustalenia wynagrodzenia w formie świadczeń okresowych.
Służebność drogi koniecznej może wygasnąć wskutek:
1) upływu czasu, na jaki została ustanowiona,
2) zrzeczenia się jej przez uprawnionego,
3) nabycia przez właściciela nieruchomości władnącej nieruchomości obciążonej,
4) wskutek niewykonywania przez lat 10,
5) sądowego jej zniesienia.