Służebnością gruntową obciążyć można na rzecz właściciela innej nieruchomości – nazywaną nieruchomością władnącą prawem, polegającym na tym, że właściciel nieruchomości władnącej będzie mógł korzystać z nieruchomości obciążonej w sposób określony w umowie. To znaczy, że właściciel nieruchomości obciążonej musi biernie znosić korzystanie ze swojej nieruchomości przez innego właściciela, ale nieruchomości władnącej. Właściciel nieruchomości obciążonej nie może podejmować działań sprzecznych z umową bądź wykonywać określonych uprawnień, które przysługują mu wobec nieruchomości władnącej na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.
Jednocześnie jak wskazuje § 2 tego przepisu służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
Służebności gruntowe nabywa się na podstawie:
1) umowy (akt notarialny) pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej a właścicielem nieruchomości władnącej,
2) orzeczenia sądu,
3) zasiedzenia,
4) administracyjnie / wywłaszczenie na cele publiczne,
W zakresie uprawnień wskazać można np.:
a) służebność drogi koniecznej,
b) służebność przejazdu i przechodu,
c) służebność parkowania pojazdu, itd.
W przedmiocie służebności przesyłu ta ustanowiona może zostać (aktem notarialnym) jedynie na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować bądź jest właścicielem urządzeń służących do transmisji mediów, np.
a) wody,
b) gazu,
c) kanalizacji,
d) energii elektrycznej (postawienie słupów przesyłowych lub przeprowadzenie linii energetycznych nad nieruchomością)
e) telekomunikacji.
Służebność ta polega na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.
Służebności gruntowe wygasnąć mogą wskutek:
1) upływu terminu wskazanego w umowie,
2) zrzeczenia się jej przez uprawniony podmiot,
3) poprzez konfuzję – ma miejsce wtedy, gdy uprawniony podmiot staje się właścicielem obciążonej służebnością nieruchomości,
4) niewykonywania jej przez lat 10,
5) zniesienie służebności prawomocnym postanowieniem sądu.
Natomiast co do służebności osobistych nabycie następuje przez zawarcie aktu notarialnego w tym przedmiocie i wymienić tutaj można np. służebność mieszkania,
Służebność mieszkania nie stanowi przedmiotu spadku i jest niezbywalna. Służebności osobistej nie można nabyć przez jej zasiedzenie.
Służebność osobista wygasa wraz ze śmiercią uprawnionego, gdyż jest to prawo terminowe.