Blog
Ze względu na możliwość sprzeczności interesów, Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyłącza przedstawicielstwo rodziców w dwóch wypadkach:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską oraz
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
W każdym z powołanych wyżej przypadków sąd opiekuńczy ustanawia kuratora do reprezentowania małoletniego.
Ponadto konieczność ustanowienia kuratora może też wynikać z ograniczenia władzy rodzicielskiej dotyczącego zarządu majątkiem małoletniego sprawowanego przez rodziców - sąd opiekuńczy powierza zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
W ramach władzy rodzicielskiej rodzice zarządzają majątkiem dziecka. Przez majątek dziecka podlegający zarządowi rodziców należy rozumieć aktywa, jak też pasywa. Rodzice są obowiązani sprawować zarząd majątkiem dziecka z należytą starannością, która obejmuje takie postępowanie, które prowadzi do zachowania majątku dziecka w stanie niepogorszonym. Powinna ona zatem być realizowana w dobrej wierze dla dobra małoletniego. Zarząd majątkiem dziecka oznacza wszelkie czynności – tak faktyczne, jak i prawne, w tym materialne lub procesowe, dotyczące poszczególnych składników majątku dziecka.
Istotne jest rozróżnienie czynności zwykłego zarządu majątkiem dziecka a czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, gdyż do dokonania tej drugiej kategorii czynności konieczne jest uzyskanie przez rodziców zgody sądu opiekuńczego.
Rodzice są umocowani do dokonywania czynności prawnych w imieniu dziecka (przedstawicielstwo ustawowe). Warunkiem przedstawicielstwa ustawowego rodziców jest przysługiwanie im władzy rodzicielskiej. W wypadku powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, drugi z rodziców nie jest przedstawicielem ustawowym dziecka. Reprezentacja dziecka przez rodziców obejmuje przede wszystkim czynności z zakresu zarządu majątkiem dziecka, ale może dotyczyć także aktów wchodzących w zakres pieczy nad osobą dziecka, jak np. udzielenie zezwolenia na zabieg operacyjny czy na pobranie krwi.
Rodzice mogą działać jako przedstawiciele ustawowi swojego dziecka przy dokonywaniu czynności prawnych, czynności procesowych i czynności przed organami państwowymi.
Każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Zasada samodzielnej reprezentacji nie ma jednak zastosowania w przypadku istotnych spraw dziecka, jeżeli jedno z rodziców zgłosiło sprzeciw - o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie.
Rodzice wykonują władzę rodzicielską, która polega na:
1) wykonywaniu pieczy nad dzieckiem,
2) zarządzaniu majątkiem dziecka,
3) reprezentowaniu dziecka.
Wykonując władze rodzicielską rodzice muszą przestrzegać zasady dobra dziecka. Zatem rodzice powinni sprawować władzę rodzicielską w taki sposób, aby wszystkie ich poczynania odpowiadały interesom dziecka, były zgodne z dobrem dziecka. Interes dziecka należy oceniać według obiektywnych kryteriów, przyjętych jako reguły prawidłowego postępowanie w społeczeństwie, z uwzględnieniem wieku dziecka, jego stanu zdrowia, uzdolnień i środowiska, w którym się wychowuje.
Zasiłek pielęgnacyjny zalicza się do tzw. świadczeń opiekuńczych, o których mowa w art. 16 – 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003r. (Dz. U. tj. z 2020r. poz. 111). Świadczenie to ma na celu rekompensatę kosztów wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Kto może ubiegać się o zasiłek? Należy wymienić następujące grupy osób:
1. niepełnosprawne dziecko,
2. osoba niepełnosprawna w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
3. osoba niepełnosprawna, w wieku powyżej 16. roku życia legitymująca się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia,
4. osoba, która ukończyła 75 lat.
Kolejną kwestią prawną w zakresie świadczeń an rzecz osób niezdolnych do pracy jest tzw. renta socjalna, którą regulują przepisy ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. t.j. 2022r. poz. 240) - dalej: Ustawa. Aby uzyskać to świadczenie muszą być spełnione następujące warunki:
1. osoba uprawniona do renty socjalnej musi posiadać obywatelstwo polskie i zamieszkiwać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 2 pkt. 2 - 4 Ustawy reguluje również jaki status musi posiadać cudzoziemiec lub obywatel państwa członkowskiego UE aby uzyskać prawo do ubiegania się o rentę socjalną),
2. świadczenie przysługuje osobom pełnoletnim,
3. osoba uprawniona do świadczenia ma całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1. przed ukończeniem 18. roku życia, 2. w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia, 3. w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji jest nowym świadczeniem, które zostało wprowadzone do porządku prawnego na mocy ustawy z dnia 31 lipca 2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (dalej: Ustawa). Przepisy tej ustawy weszły w życie od 01 października 2019r. Głównym celem świadczenia uzupełniającego jest przyznanie dodatkowego wsparcia dochodowego dla szczególnej grupy osób tj. dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Przyznawane przez ZUS świadczenie rentowe z tytułu niezdolności do pracy nie jest w żaden sposób powiązane z posiadaniem orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Oznacza to, że nawet osoby, które legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie kwalifikują się automatycznie do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoba niepełnosprawna, która chciałaby otrzymać świadczenie z ZUS musi przejść przez odrębną procedurę oraz spełnić przesłanki do uzyskania tegoż świadczenia.
Przesłanki te można podzielić na 3 kategorie:
Ostatnie poruszane w tym roku zagadnienie prawne z zakresu prawa zobowiązań, kóre poruszamy na naszym blogu dotyczy kwestii naprawienia szkody, która została umiejscowiona w kodeksie cywilnym w art. 363 (dalej kc). Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Kolejne zagadnienie z zakresu prawa zobowiązań, które poruszamy na blogu to kwestia szkody na osobie, która została uregulowana w art. 444 kodeksu cywilnego (dalej kc). Szkodą nazwać można każdy uszczerbek, którego doznała poszkodowana osoba, który powstał wbrew jej woli. Niejednokrotnie najczęstszą szkodą jakiej doznają osoby jest uszczerbek majątkowy. Ten zaś wycenić można stosunkowo łatwo poprzez wyliczenie na podstawie jakiejś ustalonej rynkowej wartości utraconwego lub zniszczonego przedmiotu lub w oparciu o ogólnie przyjęty sposób wyceny szkody.
Kontynuując wpisy na temat zagadnienień związanych z prawem zobowiązaniowym w niniejszym poście poświęcimy uwagę kwestii przedawnienia roszczeń z tytułu naprawienia szkody. Ogólnie rzecz ujmując przedawnienie roszczeń jest uregulowane w art. 117 i nast. kodeksu cywilnego, jednakże inny przepis, a mianowicie art. 4421 kodeksu cywilnego wprowadza modyfikacje w tej materii w konekście przedawnienia roszczeń związanych z naprawieniem wyrządzonej szkody. Modyfikacja w porównaniu z ogólnymi regułami dotyczy terminu przedawnienia oraz biegu tego terminu.
Zagadnienie zadośćuczynienia umiejscowione zostało w art. 445 kodeksu cywilnego (dalej kc). Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę powstałą w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Przepis art. 445 k.c. stanowi o możliwości przyznania zadośćuczynienia za krzywdę, której poszkodowany doznał w związku z naruszeniem wskazanych w nim dóbr osobistych. Tym dobrem jest przede wszystkim zdrowie, którego naruszenie powstaje poprzez uszkodzenie ciała oraz rozstrój zdrowia, a także wolność i integralność seksualna, do których naruszenia dochodzi w razie pozbawienia poszkodowanego wolności oraz skłonienia go za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
Bezpodstawne wzbogacenie polega na osiągnięciu korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby.
Aby można mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu muszą wystąpić trzy przesłanki:
- doszło do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby (zubożenie),
- wzbogacenie i zubożenie pozostawały ze sobą w związku w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem by miały wspólne źródło,
- wzbogacenie nastąpiło bez podstawy prawnej.
Celem zadatku jest zwiększenie prawdopodobieństwa, że umowa zostanie wykonana zgodnie z jej treścią.
Zadatek oznacza pewną sumę pieniężną lub rzecz, którą jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy. Wręczenie pieniędzy lub rzeczy nie musi nastąpić w chwili zawarcia umowy. Zadatek może zostać dany także po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez strony.
Najczęściej wartość zadatku jest znacznie niższa od świadczeń przewidzianych w umowie.
Zadatek został uregulowany w art. 394 Kodeksu cywilnego, jednak jest to przepis dyspozytywny, co oznacza że strony mogą uregulować inaczej skutki wręczenia zadatku niż ma to miejsce w ww. przepisie i zostało opisane poniżej.
Celem umowy przedwstępnej jest przygotowanie i zapewnienie zawarcia innej umowy - umowy przyrzeczonej (zwanej także definitywną lub ostateczną). Umowa przedwstępna znajduje zastosowanie, gdy strony z przyczyn faktycznych lub prawnych nie są jeszcze gotowe do zawarcia umowy ostatecznej, ale chcą zagwarantować sobie, że taka umowa zostanie zawarta w przyszłości (np. jedna ze stron nie ma jeszcze wystarczającej sumy do pokrycia ceny sprzedaży albo gdy nie uzyskała ona dotychczas wymaganych zezwoleń).
Umowa przedwstępna może być jednostronnie lub dwustronnie zobowiązująca, co oznacza, że obowiązek złożenia odpowiedniego oświadczenia woli ciąży tylko na jednej lub obu stronach tej umowy.
Nawiązując do poprzedniego wpisu na temat solidarności dłużników, w niniejszym poście poruszymy temat solidarności po stronie wierzyciela (tzw. solidarność czynna). Konstrukcja tej instytucji prawnej jest analogiczna jak przy solidarności dłużników, to znaczy że w tym przypadku po stronie wierzyciela mamy nie jedną, a dwie lub więcej osób lub podmiotów. W konsekwencji jeden dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z wierzycieli, a zaspokojenie któregokolwiek z kilku wierzycieli spowoduje, że dług wygaśnie względem wszystkich wierzycieli solidarnych (art. 367 § 1 Kodeksu cywilnego).
O dłużnikach solidarnych mówimy w sytuacji, gdy istnieje jedno zobowiązanie, ale obciąża ono jednakowo dwóch lub więcej dłużników. Zgodnie z ustawową definicją z art. 366 § 1 k.c. instytucja ta jest określona w ten sposób: kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
Zobowiązanie przemienne najprościej określić jako stosunek prawny polegający na tym, że osoba będąca dłużnikiem może wykonać ciążące na niej zobowiązanie poprzez spełnienie jednego z kilku świadczeń. Co do zasady wybór jednego z tych świadczeń leży po stronie dłużnika, chyba że z czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia (art. 365 § 1 k.c.). By zobowiązanie zostało spełnione i osoba zobowiązana przestała być dłużnikiem wystarczy, że spełni ona jedno z co najmniej dwóch świadczeń. Zobowiązania tego typu określane są mianem zobowiązań przemiennych i powstają one na mocy czynności prawnej (strony umowy ustalają, że dłużnik może wybrać jeden ze wskazanych sposobów spełnienia świadczenia) lub mogą wynikać z ustawy. Pozostające do wyboru dłużnika świadczenia alternatywne powinny różne. Przykładowo dłużnik może spełnić świadczenie poprzez dokonanie zapłaty określonej sumy pieniężnej lub poprzez przeniesienie własności określonej rzeczy na rzecz wierzyciela.
Skorzystanie przez przedsiębiorcę z obniżonej składki na ZUS umożliwia tzw. „rozkręcenie” firmy przez nowego na rynku przedsiębiorcę. Główną zaletą tego rozwiązania jest ulga dla przedsiębiorców rozpoczynających biznes na trudnym rynku pracy. Jednakże, żeby skorzystać z tego przywileju należy spełnić dwa podstawowe warunki. A mianowicie:
- przedsiębiorca nie prowadzi lub nie prowadził w okresie ostatnich 60-ciu miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej innej pozarolniczej działalności;
- przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym nadto w poprzednim roku kalendarzowym pracowałeś w ramach etatu i wykonywałeś czynności stanowiące zakres obecnie wykonywanej działalności.
Co do zasady przedsiębiorca zarejestrowany w CEIDG może zawiesić działalność gospodarczą pod warunkiem, że nie zatrudnia pracowników. Zawiesić działalność może jednak także przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.
Przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.