Blog
Bywają sytuacje, kiedy jeden z rodziców nie może wykonywać władzy rodzicielskiej. Władza rodzicielska nie może przysługiwać w wypadku:
1) śmierci rodzica,
2) braku pełnej zdolności do czynności prawnych rodzica (z powodu wieku lub ubezwłasnowolnienia),
3) pozbawienia lub zawieszenia władzy rodzicielskiej.
Gdy zajdzie jedna z wyżej wymienionych przyczyn w stosunku do jednego z rodziców, pełnia władzy rodzicielskiej będzie przysługiwała drugiemu z rodziców. Brak pełnej zdolności do czynności prawnych może wynikać z nieosiągnięcia przez rodzica pełnoletności lub wydania przez sąd postanowienia o ubezwłasnowolnieniu częściowym lub całkowitym.
Przepisy prawne w przedmiocie zajęcia rachunku bankowego znajdują się w kodeksie postępowania cywilnego w art. 889 i następne i zlokalizowane są w dziale III traktującym o egzekucji z rachunków bankowych. Niniejszy wpis dotyczy tzw. egzekucji sądowej. Egzekucja należności pieniężnych nastąpić może ze wszystkich rachunków bankowych, których dysponentem jest dłużnik. Komornik w celu dokonania egzekucji z rachunku bankowego przesyła do banku, w którym dłużnik ma rachunek bankowy, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej do wysokości należności przedmiotu egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi. W piśmie komornik wzywa bank do nie wykonywania w powyższym zakresie, wypłat z rachunku bez zgody komornika. W następnej kolejności komornik zawiadamia dłużnika o zajęciu jego wierzytelności i doręcza mu odpis zawiadomienia skierowanego do banku, o zakazie wypłat z rachunku bankowego.
Co do zasady dostęp do konta bankowego posiada wyłącznie jego właściciel tj. posiadacz rachunku. Nawet gdyby do banku przyszedł małżonek lub dziecko właściciela konta z żądaniem wglądu do prowadzonego na rzecz małżonka lub rodzica konta bankowego, legitymując się odpowiednim dokumentem, bank ma obowiązek odmówić takiego dostępu. Czynności na koncie bankowym właściciela rachunku mogą być podejmowane przez osobę upoważnioną do dokonywania operacji na rachunku bankowym, lecz w zakresie wyznaczonego upoważnienia. Upoważnienie powinno określać czy za pośrednictwem osoby upoważnionej będą mogły być dokonane np. czynności zaciągania kredytów lub pożyczek na konto właściciela rachunku czy zaciąganie kredytu odnawialnego w danym rachunku.
Zaciągnięcie kredytu przez spadkodawcę za jego życia może nieść za sobą różne konsekwencje dla spadkobierców. Trzeba pamiętać, że zobowiązania finansowe nie są wygaszane po śmierci kredytobiorcy. Śmierć dłużnika przed spłatą wszystkich należnych wierzycielowi rat, może rodzić po stronie najbliższych obowiązek ich spłaty. Spadkobiercy powołani do spadku po zmarłym kredytobiorcy dysponują instrumentami, które umożliwiają uchylenie się od odpowiedzialności za pozostałe po zmarłym zobowiązania. Przyjęcie lub odrzucenie spadku skutkuje przejęciem odpowiedzialności za zobowiązania/ długi lub zwalnia z nich. W sytuacji przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca będzie ponosił konsekwencje wyłącznie do masy czynnej spadku. To znaczy, że wprawdzie spadkobierca odpowiada za dług spadkowy całym swoim majątkiem, ale tylko do wysokości ciążącego na spadku długu.
Przed podjęciem przez spadkobiercę lub spadkobierców czynności związanych z uzyskaniem informacji o zgromadzonych przez zmarłego środkach pieniężnych w bankach lub w tzw. SKOK-ach należy posiadać tytuł prawny poświadczający nabycie prawa do zgromadzonych tam finansów. Takim tytułem jest prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowane notarialne poświadczenie dziedziczenia.
Wiza to pisemny dokument zezwalający przekroczenie granicy państwa ją wydającego lub na pobyt w tym państwie przez cudzoziemca. Wiza wydawana jest przez przedstawicielstwo dyplomatyczne lub konsulat państwa wydającego wizę. Postacie wizy są rozmaite. Może ona stanowić stempel w paszporcie lub mieć postać naklejki lub wpisu w dokumencie.
Procedura wyrobienia dokumentu Paszportu nie jest skomplikowana i nie stanowi proceduralnego problemu. W pierwszej kolejności należy pobrać druk wniosku, który można złożyć na terenie całego kraju w dowolnym organie paszportowym lub w konsulacie RP za granicą. W województwie wielkopolskim funkcjonuje kilka lokalizacji (link do placówek przyjmujących wnioski: https://www.poznan.uw.gov.pl/punkty-obslugi-klienta-w-wojewodztwie-wielkopolskim).
Wniosek składamy wyłącznie na oryginalnym druku. Wymóg ten spowodowany jest koniecznością zachowania odpowiednich parametrów technicznych. Dokumenty należy składać osobiście.
Ze względu na możliwość sprzeczności interesów, Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyłącza przedstawicielstwo rodziców w dwóch wypadkach:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską oraz
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
W każdym z powołanych wyżej przypadków sąd opiekuńczy ustanawia kuratora do reprezentowania małoletniego.
Ponadto konieczność ustanowienia kuratora może też wynikać z ograniczenia władzy rodzicielskiej dotyczącego zarządu majątkiem małoletniego sprawowanego przez rodziców - sąd opiekuńczy powierza zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
W ramach władzy rodzicielskiej rodzice zarządzają majątkiem dziecka. Przez majątek dziecka podlegający zarządowi rodziców należy rozumieć aktywa, jak też pasywa. Rodzice są obowiązani sprawować zarząd majątkiem dziecka z należytą starannością, która obejmuje takie postępowanie, które prowadzi do zachowania majątku dziecka w stanie niepogorszonym. Powinna ona zatem być realizowana w dobrej wierze dla dobra małoletniego. Zarząd majątkiem dziecka oznacza wszelkie czynności – tak faktyczne, jak i prawne, w tym materialne lub procesowe, dotyczące poszczególnych składników majątku dziecka.
Istotne jest rozróżnienie czynności zwykłego zarządu majątkiem dziecka a czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, gdyż do dokonania tej drugiej kategorii czynności konieczne jest uzyskanie przez rodziców zgody sądu opiekuńczego.
Rodzice są umocowani do dokonywania czynności prawnych w imieniu dziecka (przedstawicielstwo ustawowe). Warunkiem przedstawicielstwa ustawowego rodziców jest przysługiwanie im władzy rodzicielskiej. W wypadku powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, drugi z rodziców nie jest przedstawicielem ustawowym dziecka. Reprezentacja dziecka przez rodziców obejmuje przede wszystkim czynności z zakresu zarządu majątkiem dziecka, ale może dotyczyć także aktów wchodzących w zakres pieczy nad osobą dziecka, jak np. udzielenie zezwolenia na zabieg operacyjny czy na pobranie krwi.
Rodzice mogą działać jako przedstawiciele ustawowi swojego dziecka przy dokonywaniu czynności prawnych, czynności procesowych i czynności przed organami państwowymi.
Każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Zasada samodzielnej reprezentacji nie ma jednak zastosowania w przypadku istotnych spraw dziecka, jeżeli jedno z rodziców zgłosiło sprzeciw - o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie.
Rodzice wykonują władzę rodzicielską, która polega na:
1) wykonywaniu pieczy nad dzieckiem,
2) zarządzaniu majątkiem dziecka,
3) reprezentowaniu dziecka.
Wykonując władze rodzicielską rodzice muszą przestrzegać zasady dobra dziecka. Zatem rodzice powinni sprawować władzę rodzicielską w taki sposób, aby wszystkie ich poczynania odpowiadały interesom dziecka, były zgodne z dobrem dziecka. Interes dziecka należy oceniać według obiektywnych kryteriów, przyjętych jako reguły prawidłowego postępowanie w społeczeństwie, z uwzględnieniem wieku dziecka, jego stanu zdrowia, uzdolnień i środowiska, w którym się wychowuje.
Zasiłek pielęgnacyjny zalicza się do tzw. świadczeń opiekuńczych, o których mowa w art. 16 – 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003r. (Dz. U. tj. z 2020r. poz. 111). Świadczenie to ma na celu rekompensatę kosztów wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Kto może ubiegać się o zasiłek? Należy wymienić następujące grupy osób:
1. niepełnosprawne dziecko,
2. osoba niepełnosprawna w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
3. osoba niepełnosprawna, w wieku powyżej 16. roku życia legitymująca się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia,
4. osoba, która ukończyła 75 lat.
Kolejną kwestią prawną w zakresie świadczeń an rzecz osób niezdolnych do pracy jest tzw. renta socjalna, którą regulują przepisy ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. t.j. 2022r. poz. 240) - dalej: Ustawa. Aby uzyskać to świadczenie muszą być spełnione następujące warunki:
1. osoba uprawniona do renty socjalnej musi posiadać obywatelstwo polskie i zamieszkiwać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 2 pkt. 2 - 4 Ustawy reguluje również jaki status musi posiadać cudzoziemiec lub obywatel państwa członkowskiego UE aby uzyskać prawo do ubiegania się o rentę socjalną),
2. świadczenie przysługuje osobom pełnoletnim,
3. osoba uprawniona do świadczenia ma całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1. przed ukończeniem 18. roku życia, 2. w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia, 3. w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji jest nowym świadczeniem, które zostało wprowadzone do porządku prawnego na mocy ustawy z dnia 31 lipca 2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (dalej: Ustawa). Przepisy tej ustawy weszły w życie od 01 października 2019r. Głównym celem świadczenia uzupełniającego jest przyznanie dodatkowego wsparcia dochodowego dla szczególnej grupy osób tj. dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Przyznawane przez ZUS świadczenie rentowe z tytułu niezdolności do pracy nie jest w żaden sposób powiązane z posiadaniem orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Oznacza to, że nawet osoby, które legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie kwalifikują się automatycznie do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoba niepełnosprawna, która chciałaby otrzymać świadczenie z ZUS musi przejść przez odrębną procedurę oraz spełnić przesłanki do uzyskania tegoż świadczenia.
Przesłanki te można podzielić na 3 kategorie:
Ostatnie poruszane w tym roku zagadnienie prawne z zakresu prawa zobowiązań, kóre poruszamy na naszym blogu dotyczy kwestii naprawienia szkody, która została umiejscowiona w kodeksie cywilnym w art. 363 (dalej kc). Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Kolejne zagadnienie z zakresu prawa zobowiązań, które poruszamy na blogu to kwestia szkody na osobie, która została uregulowana w art. 444 kodeksu cywilnego (dalej kc). Szkodą nazwać można każdy uszczerbek, którego doznała poszkodowana osoba, który powstał wbrew jej woli. Niejednokrotnie najczęstszą szkodą jakiej doznają osoby jest uszczerbek majątkowy. Ten zaś wycenić można stosunkowo łatwo poprzez wyliczenie na podstawie jakiejś ustalonej rynkowej wartości utraconwego lub zniszczonego przedmiotu lub w oparciu o ogólnie przyjęty sposób wyceny szkody.
Kontynuując wpisy na temat zagadnienień związanych z prawem zobowiązaniowym w niniejszym poście poświęcimy uwagę kwestii przedawnienia roszczeń z tytułu naprawienia szkody. Ogólnie rzecz ujmując przedawnienie roszczeń jest uregulowane w art. 117 i nast. kodeksu cywilnego, jednakże inny przepis, a mianowicie art. 4421 kodeksu cywilnego wprowadza modyfikacje w tej materii w konekście przedawnienia roszczeń związanych z naprawieniem wyrządzonej szkody. Modyfikacja w porównaniu z ogólnymi regułami dotyczy terminu przedawnienia oraz biegu tego terminu.
Zagadnienie zadośćuczynienia umiejscowione zostało w art. 445 kodeksu cywilnego (dalej kc). Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę powstałą w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Przepis art. 445 k.c. stanowi o możliwości przyznania zadośćuczynienia za krzywdę, której poszkodowany doznał w związku z naruszeniem wskazanych w nim dóbr osobistych. Tym dobrem jest przede wszystkim zdrowie, którego naruszenie powstaje poprzez uszkodzenie ciała oraz rozstrój zdrowia, a także wolność i integralność seksualna, do których naruszenia dochodzi w razie pozbawienia poszkodowanego wolności oraz skłonienia go za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
Bezpodstawne wzbogacenie polega na osiągnięciu korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby.
Aby można mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu muszą wystąpić trzy przesłanki:
- doszło do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby (zubożenie),
- wzbogacenie i zubożenie pozostawały ze sobą w związku w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem by miały wspólne źródło,
- wzbogacenie nastąpiło bez podstawy prawnej.