Blog

Majątek wspólny wchodzi do masy upadłości w takim stanie, w jakim się znajduje w dacie wydania przez sąd postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Jeżeli małżonkowie zawarli umowę rozszerzającą wspólność, to do masy upadłości wchodzi ten majątek w takim rozmiarze, jaki wynikał z tej umowy w dacie ogłoszenia upadłości. Nie jest przy tym konieczne, ażeby zgłoszony w upadłości dług był długiem wspólnym dla małżonków, np. z tytułu wspólnego kredytu czy pożyczki. O istnieniu zgłoszonego długu drugi z małżonków może nawet nie wiedzieć lub nie wyrażać zgody na jego zaciągnięcie (art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Ogłoszenie upadłości a umowa majątkowa małżeńska

Bezskuteczna w stosunku do masy upadłości jest umowa majątkowa małżeńska ustanawiająca rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami, jeżeli została zawarta w ciągu 2 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jednego z małżonków. W takiej sytuacji majątek drugiego małżonka (który nie ogłasza upadłości) także wchodzi w skład masy upadłości. Jeśli natomiast umowa taka została zawarta wcześniej niż 2 lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, to jest ona skuteczna a małżonek upadłego może wówczas domagać się wyłączenia z masy upadłości określonych przedmiotów.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości również jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Uzyskanie sądowej rozdzielności majątkowej chroni małżonka przed koniecznością zaspokojenia wierzycieli drugiej strony tylko w przypadku, gdy pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Ochrona małżonka upadłego

Jeżeli zostanie ogłoszona upadłość jednego z małżonków pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, drugi z nich może dochodzić należności z tytułu udziału w majątku wspólnym wyłącznie w postępowaniu upadłościowym, zgłaszając tę wierzytelność do masy upadłości. Nie może natomiast domagać się wyłączenia z masy upadłości udziału w majątku wspólnym (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 19 lutego 2009 r., II CSK 469/08).

Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe (art. 43 § 1 k.r.o.), dlatego też zgłoszona przez małżonka wierzytelność powinna odpowiadać połowie wartości majątku wspólnego. Małżonek upadłego może jednakże – stosownie do art. 43 § 2 i 3 k.r.o. – domagać się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (o ile będą ku temu podstawy) i zgłosić do masy upadłości wierzytelność wyższej wartości. W każdym przypadku małżonek dłużnika może zgłosić wierzytelność stanowiącą odpowiednik wartości jego udziału w majątku wspólnym według cen z daty ogłoszenia upadłości.

Termin zgłoszenia wierzytelności wynosi 30 dni od daty obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości małżonka.

Wierzytelność małżonka upadłego traktowana jest na równi z wierzytelnościami z kategorii drugiej (art. 342 ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo upadłościowe). Małżonek upadłego może zatem – podobnie jak każdy inny wierzyciel – uzyskać spłatę jedynie w części lub też nie uzyskać jej w ogóle.

Wyłączenia z masy upadłości

Wyłączeniu z masy upadłości podlegają przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej (nawet jeżeli przedmioty te były objęte majątkową wspólnością małżeńską), z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Przedmioty nabyte w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wchodzą do masy upadłości bez względu na ich funkcjonalne znaczenie, chyba że zachodzą inne podstawy ich wyłączenia. Do masy upadłości nie wchodzą również przedmioty stanowiące majątek odrębny małżonka upadłego bądź majątek przypadły mu w wyniku podziału majątku wspólnego w sytuacji, gdy ustanowienie odrębności majątkowej lub ograniczenie wspólności jest skuteczne wobec masy upadłości. Wyłączone z masy upadłości jest także wynagrodzenie małżonka upadłego uzyskiwane przez niego po dniu ogłoszenia upadłości.

Wspólność majątkowa małżeńska po umorzeniu postępowania upadłościowego

Po zakończeniu postępowania upadłościowego – bez względu na jego wynik, rozdzielność majątkowa, która powstała w wyniku ogłoszenia upadłości, ustaje. Oznacza to, że pomiędzy małżonkami znów dochodzi do powstania ustroju wspólności majątkowej. Co istotne – bez względu na to, jaki ustrój majątkowy panował pomiędzy małżonkami przed ogłoszeniem upadłości, wracają oni do wspólności majątkowej małżeńskiej. Odmienne uregulowanie stosunków majątkowych będzie wymagało ponownego zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej.