Blog
Zagadnienie zadośćuczynienia umiejscowione zostało w art. 445 kodeksu cywilnego (dalej kc). Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę powstałą w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Przepis art. 445 k.c. stanowi o możliwości przyznania zadośćuczynienia za krzywdę, której poszkodowany doznał w związku z naruszeniem wskazanych w nim dóbr osobistych. Tym dobrem jest przede wszystkim zdrowie, którego naruszenie powstaje poprzez uszkodzenie ciała oraz rozstrój zdrowia, a także wolność i integralność seksualna, do których naruszenia dochodzi w razie pozbawienia poszkodowanego wolności oraz skłonienia go za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
Przez uszkodzenie ciała należy rozumieć naruszenie integralności cielesnej (fizycznej) możliwe do zaobserwowania, często pozostawiające trwałe ślady np. w postaci ran, stłuczeń, siniaków, obrażeń narządów wewnętrznych itp. Chodzi o naruszenie ciągłości i spójności tkanek wewnętrznych lub zewnętrznych ciała. Rozstrój zdrowia natomiast to zakłócenie normalnego funkcjonowania organizmu (jako całości lub poszczególnych organów). Przy czym rozstrój taki może dotykać sfer zdrowia fizycznego oraz psychicznego.
Zadośćuczynienie realizuje przede wszystkim funkcję kompensacyjną, a jego wysokość jest uzależniona od rozmiaru doznanej krzywdy. Na jej rozmiar mogą mieć przy tym wpływ rozmaite okoliczności, do których oprócz natężenia doznawanych przez poszkodowanego cierpień należą między innymi rodzaj naruszonego dobra osobistego, stopień winy sprawcy czas trwania cierpień poszkodowanego czy ujemne skutki zdrowotne, jakie będzie zmuszony znosić w przyszłości (wyrok Sadu Najwyższego z dnia 8 października 2020r. sygn. akt: II CSK 766/18). Stopień naruszenia dobra osobistego (np. stopień uszczerbku na zdrowiu) powinien wpływać na wysokość zadośćuczynienia, stanowiąc samodzielne kryterium kształtowania jego wymiaru.
W literaturze konsekwentnie podkreśla się, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia nie może następować w sposób mechaniczny np. przez odwołanie do procentu uszczerbku na zdrowiu. Naturalną konsekwencją przypisania zadośćuczynieniu funkcji kompensacyjnej jest to, że osobom doznającym naruszeń takich samych dóbr osobistych mogą, w zależności od konkretnych okoliczności wpływających na rozmiar krzywdy, zostać przyznane różniące się kwoty zadośćuczynienia. W judykaturze powszechnie akceptuje się fakt, że w razie uszkodzenia ciała osoba starsza, nieczynna zawodowo uzyska zadośćuczynienie niższe od zadośćuczynienia przyznawanego osobie młodej. Wynika to z okoliczności, iż utrata możliwości samorealizacji oraz czerpania przyjemności z życia wywołuje niewątpliwie silniejsze cierpienie psychiczne u człowieka młodego, niż u człowieka w wieku dojrzałym. Głębsze będzie poczucie krzywdy u człowieka, który doznał kalectwa, będąc w pełni sił, niż u człowieka dotkniętego ograniczeniami związanymi z wcześniejszą niepełnosprawnością (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2005r w sprawie sygn. akt: III CK 392/04).
Należy pamiętać, że roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.