Blog

Prokurator w celu ochrony dobra dziecka lub interesu społecznego może wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, czy ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. W przypadku śmierci dziecka małoletniego, prokurator może wytoczyć wyłącznie powództwo o zaprzeczenie ojcostwa i ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, ale tylko do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność. W przypadku śmierci dziecka pełnoletniego, prokurator nie ma kompetencji do wytoczenia powództwa ani o zaprzeczenie ojcostwa, ani o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.

Art. 64 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że jeżeli mąż matki został ubezwłasnowolniony całkowicie z powodu choroby psychicznej lub innych zaburzeń psychicznych, na które zapadł po dowiedzeniu się, że dziecko od niego nie pochodzi, ale przed upływem roku od uzyskania tej wiadomości, powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć jego przedstawiciel ustawowy (opiekun) w nowym terminie – roku od ustanowienia przedstawiciela ustawowego, ewentualnie roku od dowiedzenia się przez niego, że dziecko nie pochodzi od męża matki.

Przez dzień ustanowienia przedstawiciela ustawowego należy rozumieć dzień ogłoszenia na rozprawie postanowienia o ustanowieniu opiekuna albo dzień doręczenia opiekunowi postanowienia.

Postępowania sądowe w sprawach ze stosunków między rodzicami i dziećmi tj. dotyczących kwestii ustalenia lub zaprzeczenia pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia odbywają się trybie tzw. postępowania odrębnego.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.) określa kilka sposobów ustalenia ojcostwa dziecka:

1. Domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki
2. Obalenie domniemania, że ojcem dziecka jest mąż matki dziecka
3. Uznanie ojcostwa
4. Ustalenie uznania dziecka za bezskuteczne
5. Ustalenie ojcostwa przez sąd

W dalszej części postu zostaną omówione wszystkie wymienione powyżej instytucje prawne.

Konieczność skorzystania ze środka prawnego w postaci zaprzeczenia macierzyństwa zdarza się w praktyce bardzo rzadko. Z oczywistych względów o wiele bardziej znana jest instytucja zaprzeczenia ojcostwa. Ustawodawca przewidział w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym regulację w zakresie kwestionowania okoliczności odnośnie tego kto jest ojcem dziecka oraz tego kto jest jego matką. Najczęściej potrzeba sięgnięcia po ten środek prawny powstaje w przypadku gdy osoby niebędące biologicznymi rodzicami dziecka zgłaszają je w urzędzie stanu cywilnego jako dziecko własne. W przypadku zaprzeczenia macierzyństwa przesłanką do skorzystania z tego instrumentu prawnego jest fakt, iż w akcie urodzenia dziecka jest wpisana jako matka kobieta, która dziecka nie urodziła.

Samorząd Zawodowy Radców Prawnych powołany został ustawą z dnia 6 lipca 1982 r. o radca prawnych (Dz.U. 1982 nr. 19 poz. 145 z późn.zm.) dalej: „Ustawa”. Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego, zwanego dalej: „samorządem”. Przynależność radców prawnych i aplikantów radcowskich do samorządu jest obowiązkowa. Jednostkami organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość prawną są okręgowe izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych.

Adwokatura zorganizowania jest na zasadach samorządu zawodowego. Powołana została ustawą Prawo o adwokaturze z dnia 26 maja 1982 r (Dz.U. 1982 nr. 16 poz. 124 z późn.zm.) dalej: „Ustawa” Tytuł zawodowy „Adwokat” podlega ochronie prawnej. Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich.

Instytucja Rzecznika Praw Dziecka (dalej „Rzecznik”) powołana została Ustawą z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2000r., nr 6 poz. 69 z późn. zm.). Nadrzędną rolą Rzecznika Praw Dziecka jest ochrona dziecka. Stoi na straży jego praw, które określone są w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Rzecznik musi mieć świadomość, że naturalnym środowiskiem dziecka jest rodzina.

Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich (dalej „Rzecznik”) powołana została Ustawą z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2020r., poz. 627). Pierwszym Rzecznikiem Praw Obywatelskich w Polsce, była powołana w późniejszym okresie na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego prof. Ewa Łętowska. Rzecznika powołuje się za zgodą Senatu. Wniosek o jego powołanie składa albo Marszałek Sejmu lub grupa 35 posłów.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. 
Prezesa powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.

Rzecznik praw pacjenta jest centralnym organem administracji rządowej, powoływanym i odwoływanym przez Prezesa Rady Ministrów. Głównym zadaniem Rzecznika jest ochrona praw pacjentów.

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców stoi na straży praw mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej, pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju oraz zasady uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców.
Rzecznika powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.

Notariusz to osoba zaufania publicznego, która jest powołana do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną dokonać formę notarialną. Są bowiem takie czynności prawne, które aby były ważne muszą mieć formę aktu notarialnego np. umowa sprzedaży nieruchomości. Notariusz dokonuje swoich czynności w kancelarii notarialnej. Osoba, która ma potrzebę skorzystania z usług notariusza może w zasadzie skorzystać z pomocy dowolnej kancelarii notarialnej, bowiem standardy sporządzania aktów notarialnych są takie same dla każdego notariusza.

Rzecznik Finansowy to instytucja powołana do podejmowania działań w zakresie ochrony klientów podmiotów rynku finansowego, których interesy reprezentuje. Innymi słowy rzecznik ma kompetencje do podejmowania działań w przypadku sporów powstałych między klientem, a podmiotem rynku finansowego np. z bankiem czy z firmą ubezpieczeniową. Rzecznik działa na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym – dalej Ustawa.

Samorząd terytorialny jest zobowiązany do wykonywania zadań w zakresie ochrony interesów konsumentów. Zadania samorządu powiatowego w tej kwestii wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik praw konsumentów (rzecznik konsumentów). Rzecznik jest zatrudniany przez starotstę lub prezydenta miasta (w przypadku miast na prawach powiatu). Wymogiem zatrudnienia na tym stanowisku jest przede wyszystkim warunek posiadnia wyższego wynagrodzenia, w szczególności prawniczego lub ekonomicznego, oraz legitymowanie się minimum pięcioletnim doświadczeniem zawodowym.

Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody jest instytucją prawną o której traktują przepisy kodeksu cywilnego w art. 4421 (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r z późn.zm.) dalej k.c. Artykuł 4421 wprowadzony został do kodeksu cywilnego przez nowelizację z 16.02.2007r. (Dz.U. nr. 80, poz. 538) i obowiązuje od 10.08.2007r. Zgodnie ze wskazanym artykułem roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Zadatek jest instytucją prawną o którym traktują przepisy kodeksu cywilnego w art. 394 (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r z późn.zm.) dalej k.c. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Przepisy traktujące o solidarności dłużników i ich odpowiedzialności umiejscowione zostały w kodeksie cywilnym w art. 366 i inne (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r z późn.zm.) dalej k.c. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Solidarność jest cechą, która może charakteryzować zobowiązania o wielopodmiotowej strukturze po co najmniej jednej ze stron.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę to droga do uzyskania rekompensaty przez osobę poszkodowaną za doznaną szkodę niemajątkową. Oznacza to zapłatę najczęściej przez sprawcę oznaczonej sumy pieniędzy za cierpienia, które są następstwem jakiegoś zdarzenia. Należy podkreślić, że roszczenie zadośćuczynienia podnoszone może by nie tylko ze wskazanego wyżej powodu, lecz także gdy ma miejsce naruszenie dóbr osobistych osoby poszkodowanej. Zadośćuczynienie i odszkodowanie różnią się od siebie zdecydowanie i są to dwa różne roszczenia. Celem odszkodowania jest przywrócenie stanu majątkowego osoby poszkodowanej z przed zdarzenia.

Kodeks cywilny przewiduje dwa rodzaje odsetek:

1) odsetki kapitałowe;
2) odsetki za opóźnienie.

Odsetki kapitałowe - art. 359 Kodeksu cywilnego

Odsetki kapitałowe to forma wynagrodzenia należnego wierzycielowi od dłużnika za korzystanie z pieniędzy. Jako dochód od kapitału, powinny być zgodne z funkcją, jaką pełnią, czyli refundować wierzycielowi spadek wartości pieniądza i dawać dochód, jaki wynikałby z przeciętnej lokaty lub inwestycji pieniężnej w okresie, w którym korzysta się z pieniędzy, nawet po terminie ich zwrotu.