Blog
Kodeks cywilny przewiduje dwa rodzaje odsetek:
1) odsetki kapitałowe;
2) odsetki za opóźnienie.
Odsetki kapitałowe - art. 359 Kodeksu cywilnego
Odsetki kapitałowe to forma wynagrodzenia należnego wierzycielowi od dłużnika za korzystanie z pieniędzy. Jako dochód od kapitału, powinny być zgodne z funkcją, jaką pełnią, czyli refundować wierzycielowi spadek wartości pieniądza i dawać dochód, jaki wynikałby z przeciętnej lokaty lub inwestycji pieniężnej w okresie, w którym korzysta się z pieniędzy, nawet po terminie ich zwrotu.
Obowiązek zapłaty odsetek kapitałowych powstaje w przypadku, gdy wynika to:
1) z ustawy;
2) z treści czynności prawnej (np. z umowy);
3) z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu.
Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.
Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).
W przypadku naruszenia zakazu zastrzegania odsetek przekraczających odsetki maksymalne zachodzi sprzeczność czynności prawnej (postanowienia o odsetkach) z ustawą. Naruszenie to nie powoduje jednak nieważności czynności prawnej. Prowadzi do ograniczenia jej skutków poprzez to, że dłużnik w tym przypadku zobowiązany jest do zapłaty odsetek maksymalnych.
Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
Jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest dłuższy niż rok, odsetki kapitałowe są płatne co roku z dołu. W przypadku natomiast gdy termin ten jest krótszy niż rok – odsetki podlegają zapłacie wraz z zapłatą sumy pieniężnej.
Odsetki za opóźnienie - art. 481 Kodeksu cywilnego
Odsetki za opóźnienie są swego rodzaju sankcją za brak zapłaty w przewidzianym terminie, a tym samym mają dyscyplinować dłużnika w dochowywaniu terminów płatności.
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.
Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednak gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).
Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie.