Blog

Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego

Na gruncie obwiązującego Kodeksu karnego w trybie prywatnoskargowym rozpoznawane są następujące rodzaje przestępstw:

• naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni (art. 157 § 2 k.k.);
• zniesławienie (ar. 212 k.k.);
• zniewaga (art. 216 k.k.);
• naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.).

Wniesienie i popieranie skargi przez uprawniony podmiot

Proces prywatnoskargowy może zainicjować wyłącznie skarga pochodząca od uprawnionego oskarżyciela, czyli od osoby, która posiada legitymację do wystąpienia  z oskarżeniem (są to następujące podmioty: pokrzywdzony przestępstwem; prokurator – jeżeli wymaga tego interes społeczny; osoby najbliższe lub pozostające na utrzymaniu zmarłego - w razie śmierci oskarżyciela prywatnego).

Brak skargi uprawnionego oskarżyciela jest przeszkodą do wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego (art. 17 § 1 pkt 9 kodeksu postępowania karnego).

Przeprowadzenie postępowania karnego i wymierzenie przez Sąd wyroku skazującego w sytuacji wystąpienia przesłanki braku skargi uprawnionego oskarżyciela stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 kodeksu postępowania karnego, przesądzającą o konieczności uchylenia w całości dotkniętego nią orzeczenia.

W sprawach z oskarżenia prywatnego, oskarżyciel jest zobowiązany do wykazywania  w czasie całej rozprawy głównej, że jest zainteresowany tokiem postępowania karnego,
w szczególności powinien każdorazowo usprawiedliwiać swoje niestawiennictwo na terminie rozprawy.

Zgodnie z art. 496 § 3 kodeksu postępowania karnego niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwienia powoduje umorzenie postępowania, przy czym jeżeli niestawiennictwo takie ma miejsce po rozpoczęciu przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej warunkiem umorzenia postępowania karnego jest wyrażenie zgody na powyższe przez oskarżonego.

Przedawnienie karalności

Zgodnie z art. 101 § 2 kodeksu karnego, karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia przestępstwa.

Jednakże, jeżeli w powyższym okresie wszczęto postępowanie karne karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

W praktyce oznacza to, że w sytuacji gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa w ciągu roku od dnia popełnienia czynu i wobec sprawcy wszczęto
w tym terminie postępowanie karne, karalność przestępstwa ustaje po upływie 6 lat od dnia popełnienia czynu.

Z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że powyższe terminy przedawnienia karalność przestępstwa stosuje się również w sytuacji, gdy przestępstwo prywatnoskargowe zostanie objęte ściganiem z urzędu przez prokuratora w trybie art. 60 § 1 kodeksu postępowania karnego.

Opłata w sprawach z oskarżenia prywatnego

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 maja 2003 r. (Dz.U. Nr 104, poz. 980) w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach
z oskarżenia prywatnego wysokość opłaty w sprawach z oskarżenia prywatnego wynosi 300 zł.