Blog

Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka, albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji.

Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.

Na podstawie art. 93 § 2 krio Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje się wówczas odpowiednio. Zgodnie zatem z powyższym przepisem w sprawie o ustalenie ojcostwa można także zawrzeć żądanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej.

W art. 111 krio ustawodawca wskazał natomiast trzy przesłanki uzasadniające pozbawienie władzy rodzicielskiej, są to:
1) trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej,
2) nadużycie władzy rodzicielskiej,
3) zaniedbywanie w sposób rażący obowiązków względem dziecka.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2.06.2000 r., w sprawie II CKN 960/00, wskazał, iż „Przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu albo – co najmniej – że układ ten będzie istniał przez czas długi”. Do trwałych przeszkód orzecznictwo zalicza przykładowo przewlekłą chorobę, skazanie na karę długoletniego pozbawienia wolności, wyjazd za granicę na stałe przy jednoczesnym braku zainteresowania pozostawionym w kraju dzieckiem oraz chorobę psychiczną.

Nadużywanie władzy rodzicielskiej polega zaś co do zasady na wysoce nagannym zachowaniu się rodzica wobec dziecka, przejawiającym się np. w stosowaniu kar cielesnych, nadmiernym karceniu, zmuszaniu do nieodpowiedniej pracy, czy nakłanianiu do popełnienia przestępstwa. Nadużycie władzy rodzicielskiej nie musi jednak zachodzić bezpośrednio wobec dziecka. W postanowieniu z dnia 7 września 2000 r. I CKN 931/2000 Sąd Najwyższy uznał, że: „agresywne zachowanie, stan nietrzeźwości, grożenie matce, zakłócanie spokoju domowego, wszystkie te zachowania uczestnika są manifestowane w obecności dziecka, nie można więc twierdzić, że pozostawały poza sferą oddziaływania na nie i to oddziaływania bezpośredniego. Z poczynionych ustaleń wynika, że uczestnik nie narzuca sobie jakichkolwiek ograniczeń w związku z obecnością dziecka, co oznacza, iż nie poczuwa się w żadnej mierze do troski o jego uczucia, świadomie naraża je na nieuniknione, negatywne przeżycia. Wszystko to stwarza stan poważnego zagrożenia dla prawidłowego rozwoju dziecka”.
Z kolei w postanowieniu z dnia z 19 czerwca 1997r. Sąd Najwyższy wskazał, że rażące zaniedbywanie obowiązków to zaniedbywanie poważne lub wprawdzie zaniedbywanie o mniejszej wadze, lecz nacechowane nasileniem złej woli, uporczywością i niepoprawnością. Za naruszenie obowiązków może zostać uznane uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, nadużywanie alkoholu i uprawianie przestępczego procederu.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie władzy rodzicielskiej powinno zapaść w oparciu o wszechstronne rozważenie materiału dowodowego.

Warto również zaznaczyć, iż zgodnie z dyspozycją art. 96 ust. 1 pkt 1 u.k.s.c. nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona dochodząca ustalenia ojcostwa oraz roszczeń z tym związanych.