Blog

W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego albo braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną.

Sąd co do zasady orzeka obligatoryjnie o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego wobec następujących osób:

• kobiety w ciąży,
• małoletniego,
• osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• ubezwłasnowolnionego,
• osoby sprawującej opiekę na małoletnim, osobą niepełnosprawną lub ubezwłasnowolnioną  i wspólnie z nią zamieszkałej,
• obłożnie chorego,
• emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,
• osoby posiadającej status bezrobotnego,
• osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały, chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

Sąd nie jest zobowiązany do przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego w przypadku osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób, które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego ze spółdzielnią mieszkaniową albo towarzystwem budownictwa społecznego. Oznacza to w szczególności, że sąd nie musi przyznać lokalu socjalnego osobie, która wynajmowała mieszkanie na zasadach rynkowych od właściciela prywatnego. Przyznanie lokalu socjalnego będzie zależało wówczas od uznania sądu.

Sąd nie orzeka o uprawnieniu do lokalu socjalnego (nawet w sytuacji, gdy dana osoba mieści się w w/w katalogu osób uprawnionych), w przypadku jeśli powodem eksmisji jest:

• stosowanie przemocy w rodzinie,
• wykraczanie w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu,
• niewłaściwe zachowanie czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku,
• co do zasady – gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego.

W dniu 21 kwietnia 2019r. wszedł w życie przepis, który daje sądowi możliwość  orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego również wobec osoby, która dokonała zajęcia lokalu bez tytułu prawnego, jeżeli przyznanie tego uprawnienia będzie w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione. Osoba, która samowolnie zajęła lokal winna zatem przekonać sąd, że w jej przypadku zachodzi szczególna sytuacja, uzasadniająca przyznanie prawa do lokalu socjalnego,
We wszystkich wymienionych wyżej sytuacjach sąd wskazuje w wyroku powód eksmisji.

Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Jeżeli sąd w wyroku orzekł o uprawnieniu do lokalu socjalnego gmina jest obowiązana zapewnić najem socjalny co najmniej jednego lokalu.

Orzekając o uprawnieniu do najmu lokalu socjalnego, sąd w wyroku nakazuje wstrzymanie wykonania eksmisji do czasu złożenia przez gminę oferty najmu takiego lokalu. Po złożeniu przez gminę oferty sąd na wniosek wierzyciela nadaje wyrokowi klauzulę wykonalności a wówczas – jeśli eksmitowany dobrowolnie się nie wyprowadzi – eksmisję przeprowadzi komornik. Złożenie przez gminę tej oferty jest zatem zdarzeniem, od którego zależy wykonanie wyroku eksmisyjnego.

Może się zdarzyć, że lokal wskazany przez gminę nie będzie odpowiadał usprawiedliwionym potrzebom osoby uprawnionej, np. z racji sytuacji życiowej lub zdrowotnej oraz stanu technicznego proponowanego lokalu. W takiej sytuacji, jeżeli gmina przestawi osobie uprawnionej ofertę najmu lokalu socjalnego a osoba uprawniona kwestionuje prawidłowość oferty, ma ona prawo:

• w przypadku, gdy sąd nie nadał jeszcze klauzuli wykonalności wyrokowi eksmisyjnemu – wytoczyć powództwo o ustalenie istnienia uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego (przyznanego mu w wyroku eksmisyjnym), podnosząc, że złożona oferta była niezgodna z prawem i pomimo upływu terminu związania gminy tą ofertą, nie doszło do wygaśnięcia uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego,
• w sytuacji, gdy sąd nadał już klauzulę wykonalności wyrokowi eksmisyjnemu – wytoczyć powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego a wraz z pozwem może żądać zabezpieczenia roszczenia przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego zmierzającego do opróżnienia lokalu.

O powyższych uprawnieniach osoba uprawniona musi zostać poinformowana jest przez gminę przy składaniu oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Jeśli osoba uprawniona nie skorzysta ze złożonej przez gminę oferty najmu lokalu socjalnego i nie wytoczy powództwa, musi liczyć się z tym, że po nadaniu wyrokowi eksmisyjnemu klauzuli wykonalności, komornik eksmituje ją do lokalu zaoferowanego przez gminę.

Pomieszczenie tymczasowe

Jeżeli w wyroku sąd nie przyznał eksmitowanemu lokatorowi prawa do lokalu socjalnego, a lokator pomimo wezwania komornika nie wyprowadził się z mieszkania – komornik występuje do właściwej gminy o wskazanie tymczasowego pomieszczenia, do którego nastąpi eksmisja i wstrzymuje wykonanie eksmisji do czasu wskazania tego pomieszczenia, nie dłużej jednak niż przez  6 miesięcy. Jeżeli wierzyciel lub dłużnik albo osoba trzecia wskaże pomieszczenie odpowiadające wymogom tymczasowego pomieszczenia – komornik  nie może wstrzymać się z dokonaniem czynności i przeprowadzi eksmisję.

Pomieszczenie tymczasowe nie przysługuje osobie eksmitowanej, jeżeli:

• z tytułu wykonawczego wynika, że nakazanie opróżnienia lokalu zostało orzeczone z powodu stosowania przemocy w rodzinie lub z powodu rażącego lub uporczywego wykraczania przeciwko porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania czyniącego uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, albo że dłużnik dokonał zajęcia opróżnionego lokalu bez tytułu prawnego,
• dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego, której zawarcie zostało zgłoszone do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania właściciela,
• dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu instytucjonalnego,
• dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu instytucjonalnego z dojściem do własności,
• dłużnik został zobowiązany do opróżnienia tymczasowego pomieszczenia.

Jeżeli osobie eksmitowanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego ani pomieszczenia tymczasowego, jak również w przypadku gdy gmina w terminie 6 miesięcy takiego pomieszczenia nie wskaże, wówczas komornik eksmituje tą osobę do schroniska, noclegowni bądź innej wskazanej przez gminę placówki zapewniającej miejsca noclegowe.