Blog
Pojęcie zadatku uregulowane zostało w art. 394 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny (Dz.U. z 2019r., poz.1145), dalej jako KC lub Kodeks Cywilny.
Zgodnie z tym przepisem:
§ 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która
go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Pojęcie zadatku używane jest w dwojakim znaczeniu. Po pierwsze, oznacza ono sumę pieniężną lub rzecz daną przy zawarciu umowy. Po drugie, służy do określenia postanowienia umownego, w którym zastrzeżono wydanie sumy pieniężnej lub rzeczy. Zadatek znajduje zastosowanie we wszystkich umowach obligacyjnych, także o charakterze przygotowawczym, niezależnie od tego, w jakiej formie owa umowa jest zawierana.
Zadatek należy do grupy dodatkowych postanowień umownych, które wzbogacają treść umowy ponad standardową jej postać. Celem zadatku jest zwiększenie prawdopodobieństwa, że umowa zostanie wykonana zgodnie z jej treścią.
Z powyższego wynika, iż wpłacony zadatek w razie wykonania umowy ulega zaliczeniu na poczet ceny. Natomiast w razie niewykonania umowy przez sprzedawcę/usługodawcę kupującemu/konsumentowi przysługuje uprawnienie, bez wyznaczenia terminu dodatkowego, odstąpienia od umowy i zażądania od sprzedawcy/usługodawcy sumy dwukrotnie wyższej od wpłaconego zadatku. Natomiast w przypadku, gdy to kupujący/konsument, który wpłacił zadatek, nie wywiązuje się z umowy, sprzedawca/usługodawca może odstąpić od umowy i otrzymany zadatek zachować.
Zadatek powinien zostać zwrócony kupującemu/konsumentowi w przypadku rozwiązania umowy za zgodą obu stron, wtedy bowiem obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy przypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony
Zadatek pełni funkcję ochronną. Jednak, aby skorzystać ze związanych z nim uprawnień należy najpierw odstąpić od wcześniej zawartej umowy i wezwać kupującego/kontrahenta do zwrotu danego zadatku.
W odróżnieniu od zadatku instytucja zaliczki nie jest uregulowana szczegółowo
w przepisach Kodeksu Cywilnego. Jej przedmiotem może być wyłącznie suma pieniężna. Zaliczka jest uiszczana na poczet świadczenia głównego. Inaczej mówiąc zaliczka to wcześniej zapłacona część ustalonej ceny. W przypadku wykonania umowy kupujący/konsument płaci cenę pomniejszoną o wcześniej wpłaconą zaliczkę. Natomiast w przypadku niewykonana lub nienależytego wykonania umowy, zaliczka powinna być zwrócona kupującemu/konsumentowi, który ją wpłacił. W razie jednostronnego wypowiedzenia umowy przez kupującego/konsumenta należy mu się zwrot wpłaconej zaliczki.
Zaliczka nie spełnia funkcji odszkodowawczych, nie umożliwia prawidłowego zabezpieczenia wykonania umowy.
Reasumując powyższe zadatek i zaliczka to dwie różne instytucje prawne choć w pewnym zakresie obie mogą spełnić jedną z funkcji. Zaliczka to forma przedpłaty np. za rzecz, usługę czy dzieło, które ma zostać wykonane. Z kolei zadatek to przede wszystkim sposób zabezpieczenia wykonania umowy.