Blog

Sąd może zwolnić stronę z kosztów sądowych w całości lub w części. Strona w całości zwolniona od kosztów sądowych nie uiszcza żadnych opłat sądowych i nie ponosi żadnych wydatków, gdyż w tej sytuacji obciążają one tymczasowo Skarb Państwa. Natomiast częściowe zwolnienie od kosztów sądowych może polegać na zwolnieniu od poniesienia albo ułamkowej lub procentowej ich części, albo określonej ich kwoty, albo niektórych opłat lub wydatków. Może też polegać na przyznaniu zwolnienia co do pewnej części roszczenia lub co do niektórych roszczeń dochodzonych łącznie. Roszczenia te lub ich części sąd oznacza w postanowieniu o przyznaniu częściowego zwolnienia od kosztów sądowych. Strona, która została częściowo zwolniona od kosztów sądowych powinna uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej wysokości, jaka nie jest objęta zwolnieniem przyznanym przez sąd.

Należy pamiętać, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Zatem przeciwnik który wygrał w postępowaniu, może domagać się zwrotu zasądzonych przez sąd kosztów.

W przypadku oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strona nie może ponownie domagać się zwolnienia powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu. Na odrzucenie wniosku nie przysługuje zażalenie. Zgłoszenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz wniesienie środka odwoławczego od postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania, chyba że chodzi o zwolnienie powoda od kosztów sądowych na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa.

Zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach administracyjnych.

W celu uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym strona składa tzw. wniosek o przyznanie prawa pomocy. Wniosek należy złożyć na urzędowym formularzu, dostępnym m.in. na stronie internetowej Naczelnego Sądu Administracyjnego pod adresem http://www.nsa.gov.pl/formularze.php. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w jego toku.

Podobnie jak w procedurze cywilnej, zwolnienie od kosztów sądowych sąd administracyjny może przyznać w zakresie całkowitym lub częściowym. Przyznanie prawa pomocy nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów postępowania, jeżeli obowiązek taki wynika z innych przepisów. Odnosi się to również do obowiązku zwrotu przeciwnikowi zasądzonych kosztów postępowania sądowoadministracyjnego.

Zarówno w sprawach cywilnych jak i w sprawach sądowoadministracyjnych przepisy wymieniają katalog spraw, w których strona z mocy prawa jest zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych. Przykładowo, w procedurze cywilnej z ponoszenia kosztów sądowych zwolniona jest strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów, a także strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone. W postępowaniu sądowoadministracyjnym nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych np. strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach z zakresu pomocy i opieki społecznej, sprawach dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej.

Warto pamiętać, że oświadczenia w sprawie stanu rodzinnego, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, stanowiące integralną część wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej.