Blog

Poniżej przedstawiamy katalog najważniejszych pojęć związanych z tą dziedziną prawa. W rozumieniu art. 2 powołanej wyżej ustawy podmiotami prawa dewizowego są rezydenci oraz nierezydenci. Jest to podział dychotomiczny, co oznacza, że nie można być jednocześnie rezydentem i nierezydentem.

Rezydentami są:

• osoby fizyczne, które swoje miejsce zamieszkania mają na terytorium kraju,
• osoby prawne, a także inne podmioty, które mają siedzibę w kraju i posiadają zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,
• oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa znajdujące się w kraju utworzone przez nierezydentów,
• polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Nierezydentami są:

• osoby fizyczne, które mieszkają za granicą,
• osoby prawne, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą i posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,
• oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa znajdujące się za granicą, które zostały tworzone przez rezydentów,
  obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne oraz inne obce przedstawicielstwa, a także misje specjalne i organizacje międzynarodowe, które korzystają z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Wartości dewizowe to:

zagraniczne środki płatnicze – waluty obce oraz dewizy,
złoto dewizowe i platyna dewizowa – pojęcie to obejmuje złoto oraz platynę, które są w stanie nieprzerobionym, a także w postaci sztab, monet bitych po 1850r., półfabrykatów (z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej) i przedmiotów ze złota i platyny zwyczajowo nie wytwarzanych z tych kruszców.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy – Prawo dewizowe, dewizy to papiery wartościowe oraz pozostałe dokumenty, które pełnią funkcję środka płatniczego i wystawione są w walutach obcych. Dewizami są również krótkoterminowe należności oraz dokumenty stwierdzające istnienie zagranicznych należności u zagranicznych kontrahentów (weksle, czeki, przekazy).

Dewizami nie są waluty oraz długoterminowe lokaty oraz akcje. W okresie PRL dewizami nazywano potocznie waluty wymienialne państw kapitalistycznych.

 
Słowniczek pozostałych pojęć prawa dewizowego zawiera art. 2 ustawy – Prawo dewizowe.

 
Omawiając podstawy prawa dewizowego na szczególną uwagę zasługuje rola Narodowego Banku Polskiego. Stosownie do art. 52 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn. Dz. U. z 2019r., poz. 1810) podmiot ten (dalej jako: „NBP”), realizuje funkcje centralnej bankowej instytucji dewizowej poprzez gromadzenie rezerw dewizowych, zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz podejmowanie czynności bankowych i innych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju".

 
NBP może pełnić funkcje agenta finansowego Rządu w zakresie zawierania i realizacji umów kredytowych oraz obsługi zadłużenia zagranicznego państwa; NBP nie odpowiada za zobowiązania Skarbu Państwa w tym zakresie. Szczegółowy tryb postępowania ustali każdorazowo umowa pomiędzy NBP a Ministrem Finansów. NBP może nadto posiadać wartości dewizowe i dokonywać obrotu tymi wartościami we własnym imieniu i na własny rachunek oraz na rachunek innych podmiotów, jak również wykonywać czynności obrotu dewizowego w kraju i za granicą, w tym również w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek zagranicznych oraz udzielania i przyjmowania poręczeń i gwarancji bankowych w obrotach z zagranicą.