Blog
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie precyzuje wyraźnie, na czyj wniosek RPP podejmuje czynności. Jednak z analizy ustawy można przyjąć, że wnioskodawcą może być każdy, a więc zarówno podmiot, którego prawa zostały naruszone, jak i podmiot występujący w sprawie innego podmiotu, którego prawa zostały naruszone, z tym że we wniosku musi on oznaczyć zarówno siebie, jak i osobę, w imieniu której występuje. Generalnie RPP nie żąda pełnomocnictwa do wystąpienia w imieniu innej osoby, można jednak przyjąć, że w przypadku przypuszczenia, że dana osoba nie życzy sobie podejmowania działań w jej imieniu, RPP może zwrócić się do tej osoby o zajęcie stanowiska.
Wniesienie wniosku do RPP jest łatwe, a dostęp do niego swobodny. Nie wymaga się zachowania jakichkolwiek form proceduralnych. Swobodny dostęp nie oznacza bezpośredniego kontaktu z interesantem, kiedy wnioskodawca przedstawia RPP sprawę w osobistej rozmowie, ponieważ biorąc pod uwagę liczbę wpływających wniosków, mogłoby to być niewykonalne. Formalne wymagania stawiane wnioskowi inicjującemu postępowanie sprowadzone są do minimum. Wniosek może być złożony w formie pisemnej, w formie elektronicznej, jak i ustnej (pracownik biura RPP sporządza protokół przyjęcia wniosku). Wniosek powinien zawierać co najmniej: oznaczenie wnioskodawcy (kim jest podmiot, który go pisze), oznaczenie pacjenta, którego praw sprawa dotyczy, i zwięzły opis stanu faktycznego. Unormowanie nie wymagają nawet tego, aby wniosek był podpisany, szczególnie jeśli z jego treści wynika, kto jest wnioskodawcą i w czyjej sprawie występuje. Poza tym RPP zawsze może zwrócić się do wnioskodawcy o uzupełnienie wniosku. W złożeniu wniosku nie jest konieczna ani potrzebna pomoc adwokata czy radcy prawnego. Wniosek do Rzecznika jest wolny od opłat.
Ustawa nie określa terminów kierowania wniosków do Rzecznika, ale mogą one w praktyce być wymuszone przez przepisy proceduralne, formułujące terminy do złożenia skarg czy środków odwoławczych.
Nie wymaga się od skarżącego, aby przed zwróceniem się do RPP wyczerpał wszystkie przysługujące mu środki prawne, co jest właściwe, ponieważ od interwencji RPP może często rozpocząć się postępowanie.
Rzecznik ma prawo działania z urzędu, a więc z inicjatywy własnej, jeżeli stwierdzi naruszenie praw pacjenta w działalności różnych organów i instytucji zobowiązanych do ich przestrzegania. Dzieje się tak wówczas, gdy nie wpłynął do niego żaden wniosek w danej sprawie lub gdy dostarczone informacje nie mogą być uznane za wniosek przez ustawę o prawach pacjenta. Informacje niezbędne do podjęcia interwencji RPP może zaczerpnąć z doniesień prasowych, radiowych, telewizyjnych lub bezpośrednich spotkań w terenie. Ponadto informacje te mogą pochodzić m.in. ze sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli, od sądów i organów administracji państwowej czy od posłów i senatorów domagających się zbadania sprawy.
Aby sprawa została podjęta z urzędu, pracownik biura RPP sporządza wniosek określający przedmiot sprawy, źródło informacji i propozycje dalszego postępowania. Wniosek taki powinien zostać oczywiście zaakceptowany przez RPP lub jego zastępcę.
Zarówno wszczęcie postępowania na wniosek, jak i jego podjęcie z urzędu wymaga co najmniej uprawdopodobnienia naruszenia praw pacjenta. W przypadku istnienia wnioskodawcy obowiązek uprawdopodobnienia spoczywa na nim, a w przypadku działania z urzędu obowiązek ten spoczywa na RPP. Co najmniej uprawdopodobnienie okoliczności naruszenia praw pacjenta występuje jako przesłanka i podstawa wszczęcia postępowania przez RPP. Uprawdopodobnienie nie musi dawać pewności. Z prawdopodobieństwem mamy do czynienia wówczas, gdy istnieją podstawy do przyjęcia pewnego stanowiska, mimo nieusuniętych wątpliwości, z wysokim prawdopodobieństwem – gdy wszystkie istotne wątpliwości zostały usunięte, a z pewnością – gdy zostały usunięte wszystkie możliwe wątpliwości.