Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, określany również mianem „Funduszu Sprawiedliwości”, jest państwowym funduszem celowym ukierunkowanym na pomoc pokrzywdzonym i świadkom, przeciwdziałanie przestępczości oraz pomoc postpenitencjarną. Dysponentem tego funduszu jest Minister Sprawiedliwości.
Przychodami Funduszu są środki pieniężne pochodzące z:
1. orzeczonych przez sądy nawiązek oraz świadczeń pieniężnych,
2. potrąceń w wysokości 7% wynagrodzenia przysługującego za pracę skazanych zatrudnionych w formach określonych w Kodeksie karnym wykonawczym,
3. wykonania kar dyscyplinarnych, o których mowa w Kodeksie karnym wykonawczym,
4. spadków, zapisów i darowizn,
5. dotacji, zbiórek i innych źródeł.
Środki Funduszu są przeznaczane na:
1. pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem oraz osobom im najbliższym, zwłaszcza pomoc medyczną, psychologiczną, rehabilitacyjną, prawną oraz materialną, udzielaną przez jednostki niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje, organizacje i instytucje;
2. pomoc, o której mowa w pkt 1, udzielaną przez jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych;
3. szkolenia dla organów prowadzących postępowania karne i ich pracowników podnoszące kompetencje w zakresie postępowania z osobami pokrzywdzonymi przestępstwem i świadkami oraz propagowania alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów, w szczególności mediacji w sprawach rodzinnych, nieletnich i karnych;
4. realizację przez jednostki sektora finansów publicznych zadań ustawowych związanych z ochroną interesów osób pokrzywdzonych przestępstwem i świadków, a także wykrywaniem i zapobieganiem przestępczości oraz likwidacją skutków pokrzywdzenia przestępstwem;
5. finansowanie alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów, w szczególności mediacji w sprawach rodzinnych, nieletnich i karnych;
6. edukację z zakresu przeciwdziałania przemocy i przestępczości w szczególności funkcjonariuszy Policji i pracowników jednostek oświatowych oraz ochrony zdrowia;
7. pomoc postpenitencjarną osobom pozbawionym wolności, zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz osobom im najbliższym, udzielaną przez zawodowych kuratorów sądowych oraz Służbę Więzienną;
8. pomoc psychologiczną świadkom i osobom im najbliższym;
9. pomoc postpenitencjarną osobom, o których mowa w pkt 7, udzielaną przez m.in. stowarzyszenia, fundacje, organizacje oraz instytucje, których celem działania jest realizacja zadań określonych kodeksie karnym wykonawczym, z wyłączeniem osób godnych zaufania;
10. działalność podejmowaną lub powierzoną przez dysponenta Funduszu, mającą na celu wsparcie i rozwój systemu pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem i świadkom oraz pomocy postpenitencjarnej, a także przeciwdziałanie przyczynom przestępczości, w szczególności na:
a) promowanie i wspieranie inicjatyw i przedsięwzięć służących poprawie sytuacji osób pokrzywdzonych przestępstwem oraz skutecznej readaptacji skazanych,
b) podejmowanie przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i informacyjnym, w tym dotyczących przyczyn i uwarunkowań przestępczości oraz jej zapobiegania,
c) pokrywanie kosztów związanych z organizowaniem i prowadzeniem kształcenia, studiów podyplomowych, kursów dokształcających i szkoleń.
d) podejmowanie, organizowanie i zlecanie badań naukowych i prac rozwojowych oraz współpracy z innymi jednostkami w tym zakresie, dotyczących sytuacji oraz potrzeb osób pokrzywdzonych przestępstwem, świadków oraz osób skazanych, a także przyczyn i uwarunkowań przestępczości oraz jej zapobiegania,
e) promowanie systemu pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem i świadkom oraz pomocy postpenitencjarnej,
f) upowszechnianie wiedzy na temat praw osób pokrzywdzonych przestępstwem oraz alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów, w szczególności mediacji w sprawach rodzinnych, nieletnich i karnych,
g) działania wspierające rodziny zagrożone dysfunkcyjnością, w szczególności w zakresie profilaktyki i terapii uzależnień oraz współuzależnień i rozwiązywania konfliktów w rodzinie.
Pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem oraz osobom im najbliższym udziela się w szczególności przez:
1. organizowanie i finansowanie pomocy prawnej, w tym alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów;
2. organizowanie i finansowanie pomocy tłumacza w celu udzielenia pomocy prawnej osobie uprawnionej, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, do czasu wszczęcia postępowania przygotowawczego;
3. organizowanie i finansowanie pomocy tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika w celu udzielenia pomocy prawnej;
4. pokrywanie kosztów związanych z psychoterapią, pomocą psychiatryczną lub psychologiczną;
5. organizowanie i finansowanie pomocy udzielanej przez osobę pierwszego kontaktu;
6. pokrywanie kosztów świadczeń zdrowotnych, lekarstw w zakresie, w którym lek nie podlegałby refundacji lub w części, w której nie jest refundowany, wyrobów medycznych, w tym materiałów opatrunkowych, przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych, w zakresie niezbędnym w procesie leczniczym doznanego uszczerbku na zdrowiu wynikającego z przestępstwa lub jego następstw;
7. pokrywanie kosztów związanych z kształceniem w szkołach i przedszkolach publicznych, w tym w ramach indywidualnego nauczania, odpowiednio do wieku i potrzeb edukacyjnych osób uprawnionych;
8. pokrywanie kosztów związanych z opieką nad dziećmi w żłobkach i klubach dziecięcych prowadzonych przez gminy w oparciu o przepisy ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3;
9. organizowanie i finansowanie szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje zawodowe oraz pokrywanie kosztów egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe;
10. pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania lub udzielania schronienia;
11. finansowanie okresowych dopłat do bieżących zobowiązań czynszowych i opłat za energię cieplną, energię elektryczną, gaz, wodę, opał, odbiór nieczystości stałych i płynnych za lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, do którego osoba uprawniona posiada tytuł prawny, proporcjonalnie do liczby osób stale zamieszkujących w tym lokalu lub domu;
12. usługę dostosowania lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego do potrzeb osoby pokrzywdzonej przestępstwem w przypadku, gdy utrata sprawności fizycznej nastąpiła w wyniku przestępstwa;
13. finansowanie przejazdów środkami komunikacji publicznej lub pokrywanie kosztów transportu związanych z uzyskiwaniem świadczeń i regulowaniem spraw określonych w pkt 1-10;
14. pokrywanie kosztów żywności lub bonów żywnościowych;
15. pokrywanie kosztów zakupu odzieży, bielizny, obuwia, środków czystości i higieny osobistej;
16. finansowanie kosztów zorganizowanego wyjazdu uprawnionego małoletniego;
17. finansowanie kosztów wyjazdu:
18. osoby uprawnionej wraz z małoletnim, nad którym sprawuje pieczę,
19. uprawnionego małoletniego wraz z osobą, pod której pieczą pozostaje, podczas którego udzielana będzie pomoc, o której mowa w pkt 4;
20. finansowanie robót budowlanych, o których mowa w ustawie Prawo budowlane, w tym również przygotowania do realizacji robót budowlanych, w szczególności kosztów opracowania dokumentacji projektowej, przygotowania gruntu pod budowę, ekspertyz, świadectw, operatów, prac geologicznych, niezbędnych do realizacji celów wynikających z ustawy;
21. zakup nieruchomości niezbędnych do realizacji celów wynikających z ustawy;
22. zakup urządzeń i wyposażenia;
23. zakup wartości niematerialnych i prawnych.
Pomocy świadkom i osobom im najbliższym udziela się w szczególności przez:
1. organizowanie i finansowanie pomocy tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika w celu udzielenia pomocy psychologicznej;
2. pokrywanie kosztów związanych z pomocą psychologiczną, w tym organizowanie i finansowanie pomocy udzielanej przez osobę pierwszego kontaktu.
Pomoc pokrzywdzonym przestępstwem, świadkom oraz osobom im najbliższym może być udzielona na ich wniosek zgłoszony do podmiotu, o którym mowa w art. 43 § 8 pkt 1 lub 1 a Kodeksu karnego wykonawczego (jednostka niezaliczana do sektora finansów publicznych i niedziałająca w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje, organizacje i instytucje), a także z własnej inicjatywy tego podmiotu lub na wniosek organu postępowania karnego po wyrażeniu przez te osoby zgody na przetwarzanie danych osobowych w zakresie niezbędnym do rozpatrzenia wniosku, udzielenia pomocy i rozliczenia dotacji w zakresie rzeczowym i finansowym.