Blog

Stosownie do art 47 Kodeksu karnego w razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku sąd orzeka, a w wypadku skazania sprawcy za nieumyślne przestępstwo przeciwko środowisku sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 10 000 zł. do 10 000 000 zł. na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Sąd obligatoryjnie orzeka nawiązkę w przypadku przestępstw polegających na sprowadzeniu katastrofy w ruchu lądowym lub spowodowaniu wypadku drogowego jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Sąd orzeka wówczas nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa – nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich. Jeśli ustalenie takiej osoby nie jest możliwe, sąd orzeka nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. W ww. przypadkach sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 10.000 złotych. Unormowania tego nie stosuje się, jeżeli sąd orzekł obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wysokości wyższej niż 10.000 złotych.

W szczególnie uzasadnionych okolicznościach, gdy wymierzona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sąd może ją wymierzyć w wysokości niższej niż wskazane wyżej kwoty.

Aby możliwe było rozstrzyganie o nawiązce konieczne jest skazanie za przestępstwo, istnienie szkody w momencie orzekania oraz złożenie skutecznego wniosku przez uprawnioną osobę.
Stosownie do art. 48 Kodeksu karnego nawiązkę orzeka się w wysokości do 100 000 zł., chyba że ustawa stanowi inaczej. Jej wysokość powinno się ustalić w kwocie jak najbardziej zbliżonej do wartości zaistniałej faktycznie szkody i ewentualnego zadośćuczynienia. Nawiązka jak każdy środek karny podlega miarkowaniu w kategoriach rażącej niewspółmierności kary.
Do zasądzenia nawiązki może dojść jeśli sąd skazuje za przestępstwo względnie warunkowo umarza postępowanie (sytuacja, w której nie dochodzi do skazania, jednakże sprawcy przypisywana jest odpowiedzialność z tytułu popełnienia czynu).

Nawiązka orzekana jest zamiast, a nie obok roszczeń dochodzonych na drodze cywilnej. Nie można zatem dochodzić konkretnej kwoty na drodze postępowania karnego a następnie tej samej kwoty w postępowaniu cywilnym. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia albo nawiązki nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.
Nawiązka może zostać zasądzona tylko w toku postępowania karnego, dlatego po zapadnięciu prawomocnego wyroku, jeśli stosowny wniosek nie został złożony, osoba poszkodowana traci możliwość rekompensaty szkody w postępowaniu karnym.

W przypadku śmierci pokrzywdzonego po zasądzeniu nawiązki roszczenie o zapłatę nawiązki podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych.