Zgodnie z ustawą z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego lokal socjalny musi spełniać następujące warunki:
1)nadawać się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny,
2)powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie.
Oceny, czy lokal nadaje się do zamieszkiwania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, dokonuje się na podstawie przepisów Prawa budowlanego, czy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi powinien być zaopatrzony co najmniej w wodę do spożycia przez ludzi oraz do celów przeciwpożarowych, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne. Budynek mieszkalny, jeśli jest wyposażony w wanny, natryski lub umywalki, powinien mieć indywidualną lub centralną instalację ciepłej wody. Budynek wyposażony w instalację wodociągową powinien mieć zapewnione odprowadzenie ścieków bytowo-gospodarczych. Ponadto każdy budynek przeznaczony na pobyt ludzi powinien mieć miejsca przystosowane do czasowego gromadzenia odpadów i nieczystości, usytuowane w samym budynku lub w jego otoczeniu. Budynek i pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi powinny być także wyposażone w instalacje (urządzenia) do ogrzewania pomieszczeń w okresie obniżonych temperatur, umożliwiające utrzymanie temperatury powietrza wewnętrznego odpowiedniej do ich przeznaczenia.
Budynek i pomieszczenia, w których są zainstalowane paleniska na paliwo stałe lub komory spalania z palnikami na paliwo płynne lub gazowe, powinny mieć przewody kominowe do odprowadzania dymu i spalin. Budynek i pomieszczenia powinny mieć zapewnioną wentylację lub klimatyzację, stosownie do ich przeznaczenia. Budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi może być zaopatrywany w gaz z sieci gazowej, baterii butli lub zbiorników stałych gazu płynnego. Budynek, odpowiednio do potrzeb wynikających z jego przeznaczenia, powinien być też wyposażony w wewnętrzną instalację elektryczną.
Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego nie wskazuje, co należy rozumieć przez lokal socjalny o obniżonym standardzie. Z pomocą przychodzi orzecznictwo, które wskazuje, że obniżony standard to nie „jakiekolwiek warunki”, ale warunki podstawowe, umożliwiające codzienną egzystencję, tj. dostęp do sanitariatu, bieżącej wody, światła dziennego, zapewnienie możliwości ogrzania lokalu przy prawidłowo działającej wentylacji. Nie może być przedmiotem najmu socjalnego pomieszczenie, którego stan techniczny zagraża zdrowiu i mieniu, przez co nie może być ono przeznaczone na stały pobyt ludzi. Standard lokalu socjalnego nie musi odpowiadać standardowi dotychczas zajmowanego przez uprawnionego lokalu i nie może być podstawą roszczeń uprawnionego o dostarczenie innego lokalu socjalnego.
Umowę najmu socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony. Wymóg ten dotyczy zarówno lokali przyznanych na mocy wyroku sądowego, jak i lokali przyznanych ze względu na szczególnie niskie dochody i brak tytułu do lokalu.
Umowę najmu socjalnego lokalu można po upływie oznaczonego w niej czasu przedłużyć na następny okres, jeżeli najemca nadal znajduje się w sytuacji uzasadniającej zawarcie takiej umowy. Przedłużenie może nastąpić tylko na czas oznaczony.
Stawka czynszu w przypadku najmu socjalnego lokalu nie może przekraczać połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy.
Gmina może wypowiedzieć najemcy umowę najmu socjalnego lokalu bez zachowania terminu wypowiedzenia, jeżeli uzyskał on tytuł prawny do innego lokalu i może go używać.