Jednym z kluczowych zagadnień w postępowaniach o alimenty jest kwestia ustalenia wysokości świadczenia, przez sąd. Zgodnie z treścią art. 135 § 1 K.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. W niniejszym wpisie skupimy się na omówieniu drugiej przesłanki odnoszącej się do zakresu świadczeń alimentacyjnych, czyli do tzw. „możliwości zarobkowych zobowiązanego”.
Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów powinny być zaspokojone w takim stopniu, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów. Oznacza to, że nawet jeśli usprawiedliwione potrzeby np. małoletniego dziecka lub małżonka są znaczne, to sąd zasądzi świadczenie tylko w takiej wysokości jaka odpowiada możliwościom zobowiązanego ojca dziecka czy męża.
Określenie „możliwości” w treści przepisu art. 135 § 1 K.r.o. oznacza, że rozstrzygnięcie sądu rodzinnego nie będzie ograniczać się tylko do ustalenia jaka jest wysokość faktycznych dochodów zobowiązanego. Jeśli osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny z własnego wyboru nie pracuje lub pracuje w wąskim wymiarze czasu, a nie ma przeszkód by wykonywana praca obejmowała cały etat, to sąd uwzględni w ramach możliwości zarobkowych zobowiązanego zarobki jakie by on osiągnął pracując w pełnym wymiarze czasu pracy. W tej materii obowiązuje mocno ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego, dlatego warto przytoczyć następujące orzeczenia:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1975 r. (III CRN 48/75)
„Zasadne i zgodne z treścią art. 135 k.r.o. - jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktulnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie”.
Uchwała Sądu Najwyższego cała izba SN - Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 16 grudnia 1987 r. (III CZP 91/86)
„Pkt. IV. Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu - odpowiedni do jego wieku i uzdolnień - prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie.”
Należy również uzupełnić, że przy ustalaniu możliwości majątkowych uwzględnia się nie tylko to jakie dochody osiąga zobowiązany do płacenia alimentów, ale również bierze się pod uwagę czy posiada on jakiś majątek oraz czy uzyskuje on z tego majątku jakieś dochody.