Niniejszy post ma na celu przede wszystkim wyjaśnić, jak należy właściwie oznaczyć środek odwoławczy od poszczególnych rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu cywilnym. Mylne oznaczenie „apelacji” jako „zażalenia” lub inne zatytułowanie środka odwoławczego wnoszonego do sądu, np. jako „odwołanie”, a także zaniechanie oznaczenia środka odwoławczego, nie spowodują wstrzymania jego rozpoznania, pod warunkiem, że dopełnione zostaną wszelkie inne wymogi formalne związane z wniesieniem tego środka odwoławczego do sądu.
I. APELACJA.
W trybie procesowym (w procesie) apelacja przysługuje od wyroku sądu pierwszej instancji i podlega rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji (art. 367 § 1 k.p.c.). Apelację od wyroku sądu rejonowego rozpoznaje sąd okręgowy, a od wyroku sądu okręgowego jako pierwszej instancji - sąd apelacyjny (art. 367 § 1 k.p.c.).
Apelacja powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego,
a ponadto zawierać:
1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony
w całości czy w części,
2) zwięzłe przedstawienie zarzutów,
3) uzasadnienie zarzutów,
4) powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo
że potrzeba powołania się na nie wynikła później,
5) wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany
lub uchylenia (art. 368 § 1 k.p.c.).
W sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Wartość ta może być oznaczona na kwotę wyższą od wartości przedmiotu sporu wskazanej
w pozwie jedynie wtedy, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad żądanie. Przepisy art. 19-24 i 25 § 1 k.p.c. stosuje się odpowiednio (art. 368 § 2 k.p.c.).
Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Jeżeli strona nie zgłosiła wniosku
o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia takiego wniosku. Termin, uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takim wypadku sąd ten niezwłocznie przesyła apelację
do sądu, który wydał zaskarżony wyrok (zob. art. 369 k.p.c.).
W trybie nieprocesowym apelacja przysługuje od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy. Na inne postanowienia sądu pierwszej instancji, w wypadkach wskazanych w ustawie, przysługuje zażalenie (art. 518 k.p.c.).
II. ZAŻALENIE.
W trybie procesowym (w procesie), zgodnie z brzmieniem art. 394 § 1 k.p.c., zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:
1) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie,
2) odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie,
3) oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji,
4) rygor natychmiastowej wykonalności,
41) wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi
wznowienie postępowania,
42) stwierdzenie prawomocności orzeczenia,
5) skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia,
6) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania,
7) odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia,
8) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa,
9) zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka,
10) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego
101) zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem,
11) odrzucenie zażalenia,
12) odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.
Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia,
a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie - od ogłoszenia postanowienia (art. 394 § 1 k.p.c.). Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów (art. 394 § 3 k.p.c.).