Celem zadatku jest zwiększenie prawdopodobieństwa, że umowa zostanie wykonana zgodnie z jej treścią.
Zadatek oznacza pewną sumę pieniężną lub rzecz, którą jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy. Wręczenie pieniędzy lub rzeczy nie musi nastąpić w chwili zawarcia umowy. Zadatek może zostać dany także po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez strony.
Najczęściej wartość zadatku jest znacznie niższa od świadczeń przewidzianych w umowie.
Zadatek został uregulowany w art. 394 Kodeksu cywilnego, jednak jest to przepis dyspozytywny, co oznacza że strony mogą uregulować inaczej skutki wręczenia zadatku niż ma to miejsce w ww. przepisie i zostało opisane poniżej.
Skutek zadatku polega na tym, że jeżeli jedna ze stron nie wykonała umowy, to druga może od niej odstąpić i zachować otrzymany zadatek lub domagać się sumy dwukrotnie wyższej, jeśli sama zadatek dała.
Przez niewykonanie umowy należy rozumieć sytuację, w której z chwilą nadejścia terminu spełnienia świadczenia spełnienie to nie następuje z powodu okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana do tego świadczenia (np. zawiniona niemożliwość świadczenia, zwłoka strony zobowiązanej oraz odmowa strony uprawnionej przyjęcia świadczenia z tego powodu, że z winy drugiej strony nie odpowiada ono umowie).
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada.
Wykonanie umowy ma ten skutek, że zadatek podlega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. Jeżeli natomiast świadczenie i zadatek nie są jednego rodzaju, zadatek należy zwrócić. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.