Blog
Ostatnia z omawianych w tym miesiącu kwestii prawnych dotyczących pochodzenia dziecka i obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych, dotyczyć będzie sądowego ustalenia ojcostwa. Jak już pisaliśmy poprzednio tzw. uznanie dziecka przez ojca dotyczy sytuacji dobrowolnego złożenia oświadczenia przez mężczyznę, który uznaje dziecko. Dotyczy to sytuacji, gdy rodzice dziecka nie są w związku małżeńskim. W tym miejscu można zadać pytanie, co w sytuacji gdy biologiczny ojciec dziecka
nie chce złożyć oświadczenia w sprawie uznania ojcostwa dziecka. Jest taka możliwość, że matka dziecka odmówi potwierdzenia złożonego przez mężczyznę oświadczenia o uznaniu dziecka. W opisanych sytuacjach zarówno domniemany ojciec dziecka jak i matka dziecka mają prawo złożyć w sądzie pozew o
ustalenie ojcostwa.
Jakie muszą być spełnione przesłanki przy sądowym ustaleniu ojcostwa?
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: Kro) w art. 84 i następne regulują zasady obowiązujące przy sądowym ustaleniu ojcostwa. Przede wszystkim należy wiedzieć, że matka ani domniemany ojciec nie mogą wytoczyć powództwa o ustalenie ojcostwa po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. W razie śmierci dziecka przed osiągnięciem przez nie pełnoletności, matka oraz domniemany ojciec mogą wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.
Kto wytacza takie powództwo i wobec kogo go kieruje?
Otóż dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie żyje - przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy (art. 84 par. 3 Kro). Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce. Jeżeli matka dziecka nie żyje, powództwo wytacza się przeciwko dziecku, a jeżeli dziecko nie żyje - przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy (art. 84 par. 4 Kro). W razie śmierci dziecka, które wytoczyło powództwo, ustalenia ojcostwa mogą dochodzić jego zstępni (art. 84 par. 5 Kro).
Uważny czytelnik na pewno zauważył, że w niniejszym poście pojawiło się określenie „domniemany ojciec”. To pojęcie należy wyjaśnić. Ustawodawca uregulował tzw. domniemanie ojcostwa pozamałżeńskiego. Co to znaczy? Oznacza to, że istnieje domniemanie, iż ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka, albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji (art. 85 par. 1 Kro). Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.
Bardzo istotna informacją z kwestii nie tylko sądowego ustalenia ojcostwa, ale również w zakresie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa, dotyczy tego, że w tych sprawę legitymację do zainicjowania postępowania sądowego ma także prokurator, o ile jego zaangażowanie do sprawy jest wymagane z perspektywy dobra dziecka lub ochrony interesu społecznego. Jeżeli dziecko zmarło
przed osiągnięciem pełnoletności, prokurator może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność. Wytoczenie przez prokuratora powództwa o zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie jest dopuszczalne, jeżeli dziecko zmarło po osiągnięciu pełnoletności.