Blog

Oświadczenie woli złożone przez osobę, będącą z jakichkolwiek powodów w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, jest nieważne. Stan ten może być spowodowany w szczególności chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym albo innym, chociażby przemijającym, zaburzeniem czynności psychicznych. Oświadczenie woli dotknięte tą wadą jest bezwzględnie nieważne tzn., że z mocy prawa takie oświadczenie nie wywołuje jakichkolwiek skutków prawnych.

Drugim przykładem wady oświadczenia woli jest oświadczenie woli złożone drugiej osobie za jej zgodą dla pozoru. Obie strony czynności "pozornej" wiedzą i akceptują to, że czynność ta jest "pozorna" czyli ma na celu nie doprowadzić do wywołania określonych skutków prawnych. Czynność prawna dokonana dla pozoru ma wprowadzić w błąd osoby trzecie co do jej skutków. Przykładem oświadczenia woli złożonego dla pozoru jest umowa sprzedaży, która w rzeczywistości służy ukryciu dokonanej umowy darowizny. Czynność prawna dotknięta tą wadą jest bezwzględnie nieważna, czyli nie wywołuje skutków prawnych i to od chwili jej dokonania. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Kolejnym przykładem wady oświadczenia woli jest błąd. Zgodnie z art. 84 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy złożeniu oświadczenia.

O wadzie oświadczenia woli mówimy również w przypadku gdy druga strona wywoła błąd podstępnie. W takim przypadku uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej. Należy zwrócić uwagę na to, że podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.

Ostatni przypadek wady oświadczenia woli to groźba. Art. 87 k.c. stanowi, że kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Od skutków prawnych w przypadku błędu i groźby można się uchylić. Jeśli oświadczenie woli zostało złożone innej osobie jest dotknięte błędem lub groźbą, to od skutków prawnych tych czynności można uchylić się poprzez złożenie oświadczenia osobie, której oświadczenie było składane. Oświadczenie musi mieć formę pisemną. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.