Zgodnie z zasadą równości stron w postępowaniu egzekucyjnym komornik ma obowiązek zawiadomić dłużnika, że na wniosek wierzyciela wszczął wobec niego egzekucję. Takie zawiadomienie ma zapewnić dłużnikowi ewentualne podjęcie kroków prawnych dla obrony swych interesów – przykładowo dłużnik może złożyć do sądy wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia środka odwoławczego jeśli dopiero z zawiadomienia dowiedział się o podjęciu wobec niego działań zmierzających do egzekucji długu. Jeśli dłużnik udowodni, że nie mógł bronić swoich interesów z uwagi na brak prawidłowego doręczenia mu np. wydanego przez sąd nakazu zapłaty może podjąć skutecznie działania w tym celu.
Warto wskazać, że w bardzo wielu przypadkach okazuje się, że roszczenie było już przedawnione, a tylko brak zarzutu po stronie pozwanej (dłużnika) w trakcie postępowania sądowego spowodowało, że został wydany nakaz zapłaty stanowiący dla wierzyciela podstawę złożenia wniosku o prowadzenie egzekucji.
Należy pamiętać, że zasada równości stron obejmuje także ochronę praw wierzyciela. Stąd w celu zwiększenia skuteczności egzekucji i ograniczeniu niepożądanych działań dłużnika nie informuje się dłużnika o np. nadaniu klauzuli wykonalności na wyrok.
Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji zgodnie z art. 805 k.p.c., powinno zawierać między innymi:
- treść tytułu wykonawczego,
- sposób prowadzenia egzekucji,
- pouczenie o możliwości, terminie i sposobie wniesienie środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności w przypadku gdy podstawą egzekucji jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.
Konsekwencją naruszenia dyspozycji zawartej w art. 805 k.p.c., w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, może być nieważność postępowania. Organ egzekucyjny w określonych sytuacjach poucza dłużnika także o treści innych przepisów, które służą ochronie jego praw.
I tak np. wskazuje się na art 168 k.p.c., który stosuje się w przypadku gdyby strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, i że sąd na jej wniosek postanowi o jego przywróceniu. Pouczenie może także wskazywać na treść art. 8203 .
Komornik zawiesza na wniosek dłużnika postępowanie prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku zaocznego, nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, upominawczym albo elektronicznym postępowaniu upominawczym, jeżeli dłużnik przedstawi zaświadczenie określone w art. 139 § 5, z którego wynika, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został doręczony na inny adres aniżeli miejsce zamieszkania dłużnika ustalone w postępowaniu egzekucyjnym.
W tym miejscu wskazać należy, że wszczęcie egzekucji następuje wyłącznie poprzez dokonanie pierwszej czynności wobec dłużnika, a nie np. przez wezwanie wierzyciela do uzupełnienia braków wniosku o wszczęcie egzekucji.
Pierwszą czynnością egzekucyjną w egzekucji świadczeń pieniężnych będzie np. zajęcie określonego składnika majątku dłużnika (środki na koncie bankowym), w przypadku zaś czynności zajęcia świadczeń niepieniężnych czynnością taką będzie np. odebranie rzeczy dłużnikowi, wezwanie go do dobrowolnego wykonania czynności, wyznaczenie dłużnikowi terminu do wykonania tej czynności.
Analiza doręczonego zawiadomienia o wszczętej egzekucji i niezwłoczne podjęcie właściwych kroków może ochronić dłużnika przed nieuprawnionymi w wielu wypadkach żądaniami lub skutecznie je ograniczyć.