Blog
Kodeks cywilny (dalej k.c.), w którym uregulowane jest prawo spadkowe w art. 986 i reguluje kwestie powołania wykonawcy testamentu. Idea wykonawcy testamentu zasadza się w wykonaniu woli testatora i to w jak najszerszym zakresie. Wykonawcą testamentu jest konkretna osoba wskazana przez testatora w testamencie z imienia i nazwiska, która ma mu dać gwarancję realizacji wybranego przez niego sposobu rozrządzenia majątkiem po śmierci. Niejednokrotnie brak takiej regulacji może przyczynić się do wystąpienia komplikacji i tworzyć niepotrzebne spory. Taki stan rzeczy pojawić się może, gdy masa spadkowa jest znaczna i trudno podzielna. Nadto mnogość spadkobierców może mieć ogromne znaczenie przy odczuciu sprawiedliwego podziału masy spadkowej. Stąd powołanie przez testatora wykonawcy testamentu powinno zapobiegać ewentualnym napięciom pomiędzy spadkobiercami a zarządcy w spokoju zarządzać masą spadkową.
Należy wskazać, iż ustanowienie wykonawcy testamentu jest w dobrze pojętym interesie samych spadkobierców m.in. dlatego, że zwalnia ich z obowiązku zarządu spadkiem. Jednakże to nie wyłącza możliwości powołania na wykonawcę testamentu jednego ze spadkobierców. Tylko brak wskazania wykonawcy powoduje, że obowiązki „ze spadku” spoczywać będą na wszystkich spadkobiercach.
Ustanowienie wykonawcy testamentu to wyłączna kompetencja testatora. To znaczy, że w testamencie nie można ustanowić pełnomocnika do ustanowienia samodzielnie wykonawcy lub wyznaczania z listy wskazanych potencjalnych wykonawców.
Uprawnienia powołanego do zarządu spadkiem wykonawcy określa treść art. 988 k.c.: „jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej, wykonawca testamentu powinien zarządzać majątkiem spadkowym, spłacić długi spadkowe, w szczególności wykonać zapisy zwykłe i polecenia, a w następnej kolejności wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy i z ustawą, a w każdym razie niezwłocznie po dokonaniu działu spadku”.
W dyrektywie § 2 powyższego przepisu ustawodawca wskazuje, że wykonawca testamentu z racji objętej funkcji może pozywać nadto być pozywanym w sprawach wynikających z zarządu majątkiem spadkowym, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem. Wykonawca może pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być pozywany w sprawach o długi spadkowe.
Do obowiązków wykonawcy testamentu należy także wydanie osobie, na rzecz której testator dokonał zapisu windykacyjnego przedmiotu tego zapisu. Testator może również powołanego wykonawcę upoważnić do zarządu tym przedmiotem. Sprawowanie zarządu może być wykonywane, aż do czasu objęcia przez tę osobę przedmiotu zapisu. np. zapis może dotyczyć przedsiębiorstwa.
Należy wskazać, że testator może powołać wykonawcę testamentu w przypadku, gdy spadkobiercą jest małoletni albo spadkobiercą jest nasciturus. Powołanie do zarządu majątkiem spadkowym przez testatora wykluczy niechcianego przedstawiciela ustawowego małoletniego, co może mieć duże znaczenie, w przypadku gdy przedstawiciel ustawowy prowadzi zawadiacki tryb życia i z tego powodu masa majątkowa mogłaby ucierpieć z krzywdą dla małoletniego spadkobiercy. Umiejętne zarządzanie majątkiem uchroni masę spadkową przed uszczupleniem jego wartości lub zminimalizuje straty. W przypadku konfliktu na linii spadkobiercy vs wykonawca testamentu w przedmiocie wzajemnych roszczeń i rozliczeń zastosowanie znajdą przepisy k.c. o zleceniu za wynagrodzeniem, a koszty te należą do długów spadkowych.