Sprawa o ustalenie kontaktów z małoletnim dzieckiem rozpatrywana jest w postępowaniu nieprocesowym. Postępowanie wszczyna się na wniosek, który należy złożyć w sądzie opiekuńczym - sąd rejonowy, w którego okręgu dziecko ma miejsce zamieszkania. Przesłanką ustalenia kontaktów rodzica z dzieckiem jest stałe przebywanie dziecka u jednego z rodziców. Wniosek może złożyć każdy z rodziców.
Wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą różnicą, że strona wszczynająca postępowanie określana jest jako wnioskodawca, a zamiast pozwanego należy wskazać uczestnika postępowania. Zatem wniosek powinien zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego został skierowany,
2) dane wnioskodawcy (rodzica starającego się o kontakty: imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL) i uczestnika postępowania (drugiego rodzica: imię, nazwisko, adres zamieszkania),
3) oznaczenie rodzaju pisma,
4) osnowę wniosku - zakres i sposób kontaktów z małoletnim, których ustalenia wnioskodawca oczekuje od sądu,
5) wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek, oraz wskazanie dowodów na wykazanie każdego z tych faktów,
6) podpis,
7) wymienienie załączników.
Wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł.
Jeżeli wniosek spełnia wymagania formalne, została wniesiona opłata, sąd doręcza drugiej stronie odpis wniosku i z reguły zobowiązuje do udzielenia odpowiedzi na wniosek. W odpowiedzi uczestnik postępowania powinien ustosunkować się do twierdzeń wniosku, wskazać, czy zgadza się z zaproponowanym przez wnioskodawcę sposobem i zakresem kontaktów z dzieckiem, czy też ma inne żądania w tym zakresie oraz przedstawić dowody na potwierdzenie wskazywanych faktów.
W czasie rozprawy sąd wysłucha stanowisk stron, następnie zostanie przeprowadzone postępowanie dowodowe (np. przesłuchanie świadków, dowód z dokumentów, opinia biegłego, wywiad środowiskowy przeprowadzany na zarządzenie sądu opiekuńczego przez kuratora sądowego, przesłuchanie stron). Dowodem charakterystycznym dla postępowania o uregulowanie kontaktów jest dowód z opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów. Taka opinia jest sporządzana po przeprowadzeniu badania wnioskodawcy, uczestnika i małoletniego przez zespół złożony z psycholog i pedagog, czasami także z psychiatry. Zadaniem zespołu jest z reguły określenie więzi emocjonalnej łączącej dziecko z każdym z rodziców oraz ustalenie ich predyspozycji opiekuńczo-wychowawczych. Niejednokrotnie zespół proszony jest także o wskazanie sugerowanego zakresu i sposobu kontaktów rodzica z dzieckiem.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd udziela głosu stronom, które mogą raz jeszcze przedstawić swoje stanowisko w sprawie, odnieść się do przeprowadzonego postępowania dowodowego oraz do twierdzeń strony przeciwnej.
Następnie sąd rozstrzyga sprawę co do istoty - wydaje postanowienie, które określa kontakty rodzica, z którym małoletni nie mieszka na stałe. Postanowienie może zostać zaskarżone w wyniku apelacji.
Czasami kwestię kontaktów z dzieckiem udaje się uregulować ugodą zawartą przed mediatorem (ugoda taka jest następnie zatwierdzana przez sąd) lub w drodze ugody sądowej.