Blog

W dzisiejszym wpisie poświęcimy uwagę kwestii ograniczenia władzy rodzicielskiej rodzica lub rodziców nad małoletnim dzieckiem. Pamiętajmy, że wszelkie kwestie związane z władzą rodzicielską nad dzieckiem dotyczą dzieci małoletnich, bowiem z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności władza rodzicielska przestaje obowiązywać. Zatem co to jest ograniczenie władzy rodzicielskiej? Najprościej rzecz ujmując jest to instytucja polegająca na ingerencji sądu rodzinnego w przypadku wystąpienia niewłaściwości po stronie przedstawiciela ustawowego dziecka w zakresie wykonywania tej władzy (np. stosowanie wobec dziecka przemocy lub dopuszczenie się wobec niego zaniedbań). Bodźcem do podjęcia przez sąd kroków ograniczających kompetencje rodzicielskie obydwojga rodziców, bądź tylko jednego z nich jest zagrożenie dobra dziecka, przy czym sąd może zainicjować postępowanie z urzędu po uzyskaniu informacji np. ze szkoły lub miejskiego ośrodka pomocy społecznej. Sąd został wyposażony w bardzo szerokie spektrum środków, które może zastosować w konkretnym przypadku, w zależności od tego jaki jest stan faktyczny i jak bardzo zagrożony jest interes małoletniego dziecka. Sąd rodzinny ma w tym zakresie dość szerokie kompetencje. Art. 109 par. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wymienia następujące rodzaje zarządzeń, które może zastosować sąd:

1. zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;
2. określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
3. poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
4. skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
5. zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Jak wynika z powyższego wyliczenia zastosowane przez sąd rodzinny rozstrzygnięcia ograniczające kompetencje rodzica lub rodziców małoletniego mogą być mniej lub bardziej inwazyjne tj. od narzucenia rodzicom określonego postępowania (np. udział w terapii rodzinnej) do umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej. Warto zwrócić uwagę, że wymienione w art. 109 par. 2 rodzaje decyzji sądu rodzinnego zostały wymienione przykładowo i nie jest to zamknięty katalog środków jakie może przedsięwziąć sąd. Co więcej środki zastosowane przez sąd mogą mieć charakter jednorazowy lub krótkotrwały, ale istnieje możliwość by ograniczenie władzy rodzicielskiej zostało ustanowione bez określenia czasu jej trwania. Formalnie ograniczenie władzy rodzicielskiej natępuje w drodze postanowienia sądu wydanego po przeprowadzeniu rozprawy. W razie zmiany sytuacji istnieje możliwość zainicjowania sprawy o zmianę takiego rozstrzygnięcia. Postanowienie sądu w tym przedmiocie staje się skuteczne i wykonalne po uprawomocnieniu się orzeczenia.