Blog
Obowiązującą w kodeksie pracy zasadą jest, iż pracownik powinien wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy w naturze tj. w formie odpłatnego zwolnienia od wykonywania pracy w określonym w przepisach wymiarze czasu. Od tej zasady istnieje wyjątek uregulowany w art. 171 § 1 kodeksu pracy. Przepis mówi o sytuacji, gdy urlop wypoczynkowy nie został przez pracownika wykorzystany w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. W takim przypadku pracodawca jest zobligowany wypłacić pracownikowy ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypocznynkowy.
Od opisanej powyżej zasady istnieje jednak wyjątek. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie jest należny jeśli strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. W takim przypadku za obopólną zgodą pracownik wykorzysta zaległy urlop wypoczynkowy w naturze w ramach kolejnego zatrudnienia z tym samym pracodawcą. W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na art. 167 (1) kodeksu pracy, a mianowicie, iż w sytuacji gdy pracownik pozostaje w okresie wypowiedzenia umowy o pracę ma on obowiązek wykorzystać przyłsugujący mu urlop wypoczynkowi, jeśli w tym okresie pracodawca mu tego urlopu udzieli. Urlop zaległy może być wykorzystany w całości, zaś urlop bieżący w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u dotychczasowego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy. Decyzja pracodawcy w tej kwestii jest jednostronna, a pracownik nie może się temu sprzeciwić.
Kiedy obowiązek zapłaty ekwiwalentu za urlop staje się wykonalny? Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądowym pracodawca powinien wypłacić ekwiwalent w dniu, w którym wygasa umowa o pracę (np. w przypadku umowy o pracę zawartej na czas określony) lub w dniu jej rozwiązania (np. w dniu upływu okresu wypowiedzenia). Pracownik nie ma obowiązku wzywania swojego byłego pracodawcy do wypłaty ekwiwalentu. Obowiązek wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest niezależny od rodzaju wiążącej pracodawcę i pracownika umowy o pracę, okresu zatrudnienia, czy sposobu ustania umowy o pracę.
Zasady obliczana wysokości ekwiwalentu za urlop wypoczonkowy zostały uregulowane w § 15- 19 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop z dnia 8 stycznia 1997 r. (Dz. U. Nr 2, poz. 14). Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu. Składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w średniej wysokości z tego okresu. Jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu wynagrodzenie faktycznie wypłacone mu w tym okresie dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.