Blog

2. Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mogą złożyć osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne.

Są to następujące grupy podmiotów:

• Osoby fizyczne, które nigdy nie były przedsiębiorcami ani wspólnikami  w spółkach prawa handlowego,
• Osoby fizyczne, które najpóźniej dzień przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zostały wykreślone z właściwego rejestru – Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej lub Krajowego Rejestru Sądowego,
• Osoby fizyczne, które nie były wpisane do właściwego rejestru przedsiębiorców, ale faktycznie wykonywały działalność gospodarczą – w okresie roku
  od zaprzestania jej prowadzenia,
• Osoby fizyczne, prowadzące gospodarstwo rolne, a nieprowadzące jednocześnie innej działalności gospodarczej lub zawodowej.

W drodze wyjątku wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mogą złożyć również wierzyciele osoby fizycznej, która:

• była przedsiębiorcą - także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok,
• przestała być wspólnikiem osobowych spółek handlowych,
• faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas, gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.

3. Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Od dnia 24 marca 2020 r. zmianie uległy przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej. W obecnie obowiązującym stanie prawnym upadłość konsumencką ogłasza się w stosunku do dłużnika, nieprowadzącego działalności gospodarczej, który stał się niewypłacalny.

Stan niewypłacalności osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej zachodzi w przypadku, gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, to znaczy z każdym upływającym miesiącem stan zadłużenia takiej osoby z tytułu niewykonywanych zobowiązań pieniężnych się pogłębia, niezależnie od podejmowanych przez dłużnika działań zmierzających do spłaty zadłużenia. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych – jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące.

Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, gdy:

• nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie,
• dłużnik wykaże, że wierzytelność ma w całości charakter sporny, a spór między stronami zaistniał przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości - w przypadku złożenia wniosku przez wierzyciela.

W stosunku do upadłości konsumenckiej ogłoszonej przed dniem 24 marca 2020 r. – stosuje się przepisy dotychczasowe (obowiązujące do dnia 24 marca 2020 r.).

W stosunku do wniosku złożonego przed dniem 24 marca 2020 r., ale rozpoznanego po dniu 24 marca 2020 r. – stosuje się przepisy nowe.

Przed dniem 24 marca 2020 r. upadłość konsumencką można było ogłosić wobec niewypłacalnej osoby fizycznej, nieprowadzącej działalności gospodarczej, która do zadłużenia nie doprowadziła umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Przesłankami negatywnymi ogłoszenia upadłości konsumenckiej w stanie prawnym obowiązującym do dnia 24 marca 2020 r. były następujące okoliczności:

• dłużnik doprowadziła do powstania zadłużenia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,
• w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,
• uchylono ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli,
  dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,
• czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną  z pokrzywdzeniem wierzycieli,
•  w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Z dniem 24 marca 2020 r. art. 4914 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe został uchylony.

4. Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej wywołuje następujące skutki:

• Majątek dłużnika staje się masą upadłości zarządzaną przez syndyka,
• Dłużnik obowiązany jest wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek (w tym nieruchomości) oraz dokumenty dotyczące prowadzonej działalności gospodarczej oraz majątku pod rygorem umorzenia postępowania upadłościowego,
• Dłużnik nie może rozporządzać swoim majątkiem, z wyjątkiem drobnych umów zawieranych w zwykłych czynnościach życia codziennego np. zakup żywności,
• Sąd określa, jaka część dochodu dłużnika jest wolna od zajęcia, a także określa zakres i czas korzystania przez dłużnika i zamieszkujących z nim osób z mieszkania, wchodzącego do masy upadłości,
• Zobowiązania pieniężne dłużnika, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości, a zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej w zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił,
• Wstrzymaniu ulegają postępowania egzekucyjne prowadzone wobec dłużnika. Postępowanie egzekucyjne wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa (z dniem ogłoszenia upadłości), a po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości zostaje umorzone,
• Z dniem ogłoszenia upadłości pomiędzy dłużnikiem, a jego małżonkiem powstaje rozdzielność majątkowa. Po ogłoszeniu upadłości nie można ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości,
• Majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny (Wyjątek: Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości),
• Małżonek dłużnika może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności  z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając swoją wierzytelność sędziemu komisarzowi,
• Nabyty spadek wchodzi do masy upadłości - gdy dłużnik został powołany do spadku po dniu ogłoszenia upadłości oraz gdy otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do chwili jej ogłoszenia nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył. Spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza bez konieczności składania przez syndyka oświadczenia o przyjęciu spadku. Spadek można wyłączyć z masy upadłości, gdy: w skład spadku wchodzą wierzytelności i prawa wątpliwe co do istnienia lub możliwości ich wykonania, składniki majątkowe wchodzące w skład spadku są trudno zbywalne albo z innych przyczyn wejście spadku do masy upadłości nie byłoby korzystne dla postępowania upadłościowego,
• Nieważna jest umowa zbycia całości lub części spadku albo całości lub części udziału spadkowego zawarta przez upadłego po ogłoszeniu upadłości,
• Nieważna jest czynność rozporządzająca udziałem w przedmiocie należącym  do spadku dokonana przez dłużnika, jak i jego zgoda na rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku przez innego spadkobiercę,
• Po dniu ogłoszenia upadłości niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji  do majątku wchodzącego w skład masy upadłości oraz wykonanie postanowienia
  o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku upadłego, z wyjątkiem zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych oraz roszczeń o rentę z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz o zamianę uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.

5. Umorzenie postępowania upadłościoweg

Postępowanie upadłościowe zostaje umorzone:na wniosek dłużnika,z urzędu przez Sąd, z urzędu lub na wniosek syndyka lub wierzyciela.

Postępowanie upadłościowe ulega umorzeniu, jeżeli:

• majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
• wierzyciele zobowiązani uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniem sędziego-komisarza nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty postępowania, a brak jest płynnych funduszów na te koszty;
• wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, żądają umorzenia postępowania, a upadły wyraził na to zgodę,
• jeżeli zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne (chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi).

Umorzeniu nie podlegają następujące zaległości:

• zobowiązania alimentacyjne,
• kary grzywny orzeczone przez sąd,
• renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
• nawiązki lub świadczenia pieniężne orzeczone przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
• zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
• zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu upadłościowym.