Oskarżyciel posiłkowy to pokrzywdzony (lub podmiot wykonujący prawa pokrzywdzonego) działający w charakterze strony w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego.
W doktrynie wyróżnia się:
Ustawą z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (ustawa weszła w życie w dniu 5.10.2019 r.) zmieniony został tryb postępowania w sprawie wnoszenia subsydiarnego aktu oskarżenia.
Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 55 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia
o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania pokrzywdzony może w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu prokuratora nadrzędnego o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia wnieść do sądu subsydiarny akt oskarżenia.
Ustawodawca wprowadził tym samym regulacje umożliwiające prokuratorowi nadrzędnemu kontrolę nad prawidłowością decyzji prokuratora niższego rzędu dotyczącej ponownej odmowy wszczęcia lub umorzenia postępowania przygotowawczego.
Powyższą nowelizacją dodano ponadto art. 55 § 2a k.p.k. zgodnie z którym
o wniesieniu aktu oskarżenia zawiadamia się innych pokrzywdzonych znanych sądowi, którzy mogą przystąpić do toczącego się postępowania karnego.
Oskarżyciel posiłkowy w odróżnieniu od oskarżyciela publicznego może podejmować czynności tylko na niekorzyść oskarżonego, bowiem reprezentuje w postępowaniu swój własny interes.
Pozycja oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu karnym jest samodzielnai niezależna. Oskarżycielowi posiłkowemu przysługują wszystkie uprawnienia przysługujące stronie postępowania, takie jak: